Do obowiązkowych szczepień rekomendowanych dla całej populacji niezależnie od wieku należą szczepionki na tężec. Ich regularne podawanie jest kluczową metodą zapobiegania bardzo groźnej chorobie, która wciąż jeszcze zabija tysiące ludzi na świecie.
Tężec – co to za choroba?
Słusznie kojarzony z brudem, tężec jest chorobą wywoływaną przez spory bakterii Clostridium tetani, które występują dosłownie wszędzie, zwłaszcza w glebie, popiele, odchodach ludzkich i zwierzęcych, a także na rdzewiejących powierzchniach metalowych. Niestety, spory te są bardzo odporne i długowieczne – potrafią przetrwać latami, a nie straszna im większość środków odkażających. Dostają się one do organizmu zazwyczaj przez rany cięte i kłute, a namnażając się, produkują neurotoksyny, które atakują system nerwowy.
Typowo pierwsze objawy tężca pojawiają się ok. dwóch tygodni od zakażenia. Oficjalny okres inkubacji wynosi jednak od 3 do 21 dni, a jego długość zależy m.in. od umiejscowienia rany. Śmiertelność choroby wynosi współcześnie ok. 10%.
Jak rozpoznać tężec – objawy
Na świecie występują cztery odmiany tężca, z czego dwie są bardzo rzadkie. Najczęściej spotykana uogólniona postać daje bardzo charakterystyczne symptomy:
- skurcze szczęki i trudność w otwieraniu ust;
- spazmy mięśni pleców, brzucha i kończyn;
- trudności z połykaniem i oddychaniem.
Niektóre spazmy bywają tak silne, że mogą łamać kości! Dodatkowo zakażenie tężcem wywołuje zwykle takie objawy jak gorączka, bóle głowy oraz podwyższenie ciśnienia i tętna. Obserwuje się również zaburzenia w oddawaniu moczu oraz stolca. Powikłania mogą obejmować zapalenie płuc, krwiaki wewnątrzmięśniowe, złamania kręgów, zapalenie mięśnia sercowego i zaburzenia rytmu serca.
Druga relatywnie częsta postać choroby to tężec noworodkowy, który obserwuje się u dzieci nieszczepionych matek. Szczepienie na tężec jest więc bardzo ważne u kobiet w wieku rozrodczym, które przekazują nabyte przeciwciała dziecku, zapewniając mu pasywną odporność. Sama infekcja dostaje się do organizmu noworodka zazwyczaj w formie infekcji kikuta pępowiny – zwłaszcza jeśli pępowinę przecięto niesterylnym narzędziem.
Dowiedz się wszystkiego o prawidłowej pielęgnacji kikuta pępowiny: https://niebieskiepudelko.pl/pielegnacja-kikuta-pepowinowego/
U noworodków tężec manifestuje się w pierwszej kolejności podwyższoną płaczliwością oraz brakiem zdolności do przyssania do piersi. Następnie obserwowane są skurcze mięśni.
Szczepionka na tężec – kiedy się ją wykonuje?
Rozpowszechnienie szczepienia na tężec pozwoliło znacząco ograniczyć liczbę zachorowań i przypadków śmiertelnych. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że jeszcze w 1988 r. 787 tys. noworodków na świecie zmarło z powodu tężca. W 2018 r. liczba ta spadła o 97%, do 25 tys.
Szczepionka na tężec jest dziś dostępna w wielu różnych formach – jej podawanie jest uzależnione od wieku. U dzieci jest to szczepionka obowiązkowa. Klasyczny schemat szczepienia na tężec wygląda następująco:
- 2 miesiąc życia – pierwsza dawka szczepionki całokomórkowej DTP przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi; może być częścią szczepionki 5w1 lub 6w1.
- 3-4 miesiąc życia – druga dawka DTP;
- 5-6 miesiąc życia – trzecia dawka DTP;
- 16-18 miesiąc życia – czwarta dawka DTP;
- 6 lat – szczepionka bezkomórkowa DTaP przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi;
- 14 lat – szczepionka bezkomórkowa Tdap przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi z obniżoną zawartością składników błonicy i krztuśca;
- 19 lat – szczepionka Tdap lub Td
- co 10 lat kolejna dawka szczepionki Tdap.
Uwaga: w przypadku doznania urazu z poważnym zanieczyszczeniem rany często w ciągu 24 godzin podaje się szczepionkę na tężec – dotyczy to zwłaszcza dorosłych, którzy szczepili się dawno lub nie pamiętają terminu ostatniej dawki.
Ile kosztuje szczepionka na tężec?
Wszystkie szczepienia obowiązkowe dla dzieci są w Polsce dostępne w formie bezpłatnej. Jeśli rodzice zdecydują się jednak ograniczyć maluszkowi liczbę wkłuć, za szczepionkę skojarzoną 5w1 lub 6w1 zapłacą z własnej kieszeni. Ceny wahają się w granicach od 130 do 330 zł za jedną dawkę.
Dorośli powyżej 19 roku życia nie mogą już liczyć na bezpłatne szczepienia. Wyjątkiem są ciężarne, które od 2025 r. mogą od końca 27 tygodnia do 36 tygodnia ciąży otrzymać bezpłatną dawkę szczepionki na tężec Tdap.
Czy szczepienie na tężca daje objawy uboczne?
Szczepionka na tężec uważana jest za bezpieczną i nie wywołuje żadnych poważnych skutków ubocznych. Po podaniu bardzo często obserwuje się jednak reakcje miejscowe w postaci bólu, swędzenia i zaczerwienienia w miejscu wstrzyknięcia. Mogą również wystąpić bóle głowy, zmęczenie, złe samopoczucie, bóle mięśni oraz gorączka.
Wszystkie te objawy ustępują samoistnie do 48 godzin od podania preparatu i nie powinny być powodem rezygnacji ze szczepienia. Tężec jest bardzo niebezpieczną chorobą, którą zarazić się jest niezwykle łatwo. Przypomnijmy też, że nie ma żadnych dowodów potwierdzających tezę, że szczepionki powodują autyzm u dzieci, a unikanie szczepień obowiązkowych naraża dziecko na ogromne ryzyko zdrowotne!
Bibliografia:
World Health Organization, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tetanus
CDC, https://www.cdc.gov/tetanus/index.html
ECDC, https://www.ecdc.europa.eu/en/tetanus/facts
Penn Medicine, https://www.pennmedicine.org/for-patients-and-visitors/patient-information/conditions-treated-a-to-z/tetanus
info, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/
Tagi: szczepienia, szczepienie na tężec, tężec
Dodaj komentarz