Osiągnięcia niemowlęcia w drugim kwartale życia

Czwarty miesiąc życia

Dziecko rozpoczyna następny kwartał swego życia. Teraz będzie poznawać świat dokładniej, w innej perspektywie, ponieważ zaczyna zmieniać pozycję ciała. Chwyta przedmioty i manipuluje nimi. Związek uczuciowy z osobami, które je otaczają, wyraźnie utrwala się.
Czteromiesięczne niemowlę potrafi swobodnie utrzymywać uniesioną główkę, co stanowi ważny etap w jego rozwoju motorycznym i jest wstępem do pionizacji. Tak więc bez trudu unosi głowę wraz z górną częścią klatki piersiowej i oparte na przedramionach może rozglądać się wkoło. Sprawność mięśni grzbietu i karku jest tak duża, że pozwala mu również na uniesienie się bez opierania na rękach, a przez jednoczesne podniesienie wyprostowanych nóżek, może bujać się oparte tylko na brzuszku. Jeżeli odkryje tę zabawę, ćwiczy z zapałem i radością. Swobodne trzymanie głowy i wyprost nóg w pozycji leżącej to najbardziej charakterystyczne cechy postawy motorycznej czteromiesięcznego dziecka.
Sztywno trzyma główkę, gdy podciągniemy je do siadania z pozycji na wznak, a przechylane delikatnie na boki pochyla ramionka, utrzymując wyprostowaną główkę. Gdy siadamy z nim przy stole (oczywiście trzymając je na kolanach), wyciąga rączki i obmacuje jego brzeg. Ruch ręki jest jeszcze nadal bardzo mało precyzyjny i wykonywany jest całą kończyną. Chwyt, który dziecko ćwiczy już od pewnego czasu, nadal obejmuje całą dłoń. Będzie potrzebowało jeszcze około czterech miesięcy, aby potrafiło precyzyjnie uchwycić, tylko palcami, mały przedmiot. Bardzo interesuje się powieszonymi nad łóżeczkiem zabawkami, wyciąga do nich rączki, trzymaną grzechotką potrząsa z ochotą. Bawi się własnymi rączkami, usiłuje je wsadzić do ust. Stara się też włożyć do buzi każdy trzymany przedmiot. Kiedy czteromiesięczne niemowlę uniesiesz pod paszki – okazuje się, że tak jak w poprzednim miesiącu, nie wie do czego służą nogi. Podciąga je pod siebie i przykurcza w stawach kolanowych i skokowych. Podciągane do siedzenia sztywno trzyma główkę.

Piąty miesiąc życia

Piąty miesiąc przynosi dalszy postęp w pionizacji niemowlęcia, które potrafi już stabilnie trzymać główkę posadzone i podparte pod pleckami, co oczywiście nie oznacza, że powinniśmy je sadzać. Jest na to jeszcze zbyt wcześnie.
Jeżeli je sadzamy, to koniecznie pamiętać należy o podparciu nie tylko dla kręgosłupa, ale i dla główki. Sadzać więc można tylko w leżaczku lub na kolanach opiekuna, tak aby w jego ramionach w każdej chwili mogło przyjąć pozycję półleżącą.
Siedzieć może dziecko, które potrafi samodzielnie usiąść, a zatem około 7. miesiąca życia.
Natomiast w piątym miesiącu nadal należy zapewnić niemowlęciu jak najwięcej ćwiczeń grzbietu w swobodnym leżeniu na brzuchu. Podnosi się ono wówczas na wyprostowanych ramionach, opierając na podłożu otwarte dłonie.
Codzienne, uporczywe ćwiczenia unoszenia głowy i górnej części klatki piersiowej pozwalają dziecku na wstępne, na razie przypadkowe, ćwiczenia ruchu obrotowego tułowia. Będzie to miało duże znaczenie w dalszym jego rozwoju motorycznym. Zaczyna się od niesymetrycznego podparcia. Jeżeli jedna ręka jest wyprostowana, a druga zgięta w łokciu i oparta na przedramieniu, przy gwałtownym skręcie główki, dziecko może stracić równowagę i przekręcić się na plecy. Początkowo bywa tym zdziwione, czasem przestraszone, ale kolejne, początkowo nie zamierzone zmiany pozycji, w miarę upływu czasu będą już ćwiczone świadomie, z włączeniem w dalszych miesiącach również wspomagającego ruchu kończyn dolnych.
Na razie ruchy nóg ograniczają się do kopania. Dziecko potrafi za ich pomocą uwolnić się od cienkiego kocyka. Unosząc się do siadania, nóżki podciąga do brzucha. Unoszone pod paszki, zaczyna opierać się na palcach, a nawet potrafi przez moment przejąć ciężar ciała na całe stopy.

Szósty miesiąc życia

Szósty miesiąc to dalsze ćwiczenia pionizacji oraz ruchu obrotowego niemowlęcia. Potrafi już ono teraz nie tylko siedzieć posadzone, ale próbuje samo siadać, trzymając się łóżeczka lub podanych rąk.
Wiele niemowląt w tym wieku traktuje podanie rąk jako zachętę do siadania: zgina więc nóżki, podnosi główkę oraz tułów i przytrzymując się siada. Dłuższe siedzenie jest jednak nadal zbyt trudne, nie należy więc przymuszać dziecka do siedzenia bez podparcia. Odkryta niedawno możliwość przekręcania się z brzucha na plecy i z powrotem jest ćwiczona z wielkim zapałem. Sześciomiesięczne niemowlę odkrywa, że może samo, bez niczyjej pomocy, zmieniać pozycję ciała, zbliżyć się do brzegów łóżeczka lub do zabawki. Nie wolno go pozostawiać samego na tapczanie, bowiem na tyle szybko zmienia pozycję ciała, że może spaść!
Odkrywa również, że poza rączkami, które ogląda, z łatwością wkłada do buzi lub splata, ma jeszcze nóżki, które można złapać. Uchwyconą stópkę często próbuje prowadzić do buzi. Jeśli jest rozebrane, obmacuje brzuszek i zewnętrzne narządy płciowe. Ćwiczy też nadal i doskonali ruch chwytny. W dalszym ciągu jest to chwyt pełną dłonią, ale zaznacza się już początkowa opozycja kciuka, której wyćwiczenie będzie konieczne dla precyzyjnego ujęcia w palce małego przedmiotu. Przekłada też grzechotkę lub inną zabawkę z rączki do rączki. Podtrzymane pod paszki próbuje opierać stopy o podłoże. Poznawanie własnego ciała poprzez obmacywanie, oglądanie i próby brania do buzi palców dłoni i stóp, ćwiczenie obrotów z brzucha na plecy i odwrotnie, jak i utrzymywanie się w pozycji siedzącej to najważniejsze osiągnięcia ruchowe szóstego miesiąca życia. Postępuje też poznawanie otaczającego świata.

Uwagi końcowe po drugim kwartale

Drugi kwartał przynosi znaczny postęp w rozwoju somatycznym. W końcu tego okresu niemowlę podwaja masę urodzeniową i jest ok. 15 cm dłuższe.
W rozwoju psychoruchowym utrwala związek uczuciowy z najbliższymi, których wyraźnie rozpoznaje, oraz poszerza swoje doświadczenia poprzez branie do rączek, przekładanie i oglądanie zabawek, poznaje własne ciało (pakuje do buzi paluszki dłoni i stóp), posadzone siedzi, przewraca się z brzucha na plecy i odwrotnie.