Rodzice często z niepokojem obserwują, że ich niemowlę preferuje jedną stronę. Czy to powód do zmartwienia? Wyjaśniamy, czym jest asymetria u niemowlaka i kiedy warto udać się po profesjonalną pomoc. Paradoksalnie „krzywość” jest do pewnego stopnia normalna.
Naturalna asymetria u niemowlaka
Nikt nie jest idealny ani idealnie symetryczny, nawet wzbudzające podziw i zachwyt rodziców noworodki. W rzeczywistości, gdy położyć maluszka na pleckach na płaskiej powierzchni w naturalny sposób przyjmie on tzw. pozycję szermierza. To wynik wrodzonego odruchu, który każe maluszkowi przy odchyleniu główki w jedną stronę, prostować kończyny z tej strony i zginać je z przeciwnej. Ów fizjologiczny odruch zwykle samoczynnie wygasza się ok. 5-7 miesiąca życia dziecka. Zdaniem naukowców jest on pomocny podczas porodu i pomaga noworodkowi doskonalić koordynację oko-ręka.
Dowiedz się więcej o niewygaszonych odruchach niemowlęcych: https://niebieskiepudelko.pl/niewygaszone-odruchy-niemowlece/
Czym jest strona preferowana u dziecka?
Asymetria ułożeniowa to sytuacja, w której pociecha zawsze chętniej zwraca główkę w jedną konkretną stronę. Przy okazji niemowlę wygina się w literę C, naśladując pozycję skurczenia w macicy, z główką nieznacznie pochyloną i wspomnianą wyżej pozycją szermierza.
Taka asymetria u niemowlęcia jest do ok. 3-4 miesiąca życia i nie powinna być powodem zmartwienia, jeśli z czasem wyraźnie widać jej naturalne zanikanie. Zdrowy maluszek w końcu uczy się utrzymywać główkę w osi środkowej ciała.
Do tego czasu fakt, że niemowlę preferuje jedną stronę, może mieć pewne konsekwencje – ssany kciuk na jednej ręce bywa bardziej „zmaltretowany”, a główka może robić się spłaszczona z jednej strony. To ostatnie zjawisko wynika z miękkości i elastyczności spojeń kości czaszki i również zazwyczaj ustępuje samoistnie z czasem.
Co może oznaczać przedłużająca się asymetria ułożeniowa?
Rodzice, którzy obserwują stronę preferowaną u dziecka, powinni zawsze upewnić się, czy pociecha jest w ogóle stanie obracać główkę w drugą stronę. Czasami strona preferowana wynika bowiem z przymusu, u którego podstawy leżeć może np. wrodzony kręcz szyi. W tym przypadku konieczna jest rehabilitacja, którą lepiej jest zacząć wcześniej niż później.
Co robić, jeśli niemowlę preferuje jedną stronę?
Z trzymiesięcznym dzieckiem, które ma stronę preferowaną, nie musimy od razu biegać po lekarzach – nie lubią tego ani rodzice, ani dzieci, a specjalista najpewniej zaleci czekanie i obserwację. Aby nie czekać bezczynnie można jednak próbować w subtelny sposób zachęcić maluszka do aktywnego przeciwdziałania asymetrii ułożeniowej. W tym celu można wypróbować proste triki wykorzystujące naturalną ciekawość dziecka i jego ochotę do interakcji z rodzicem.
Wczesną asymetrię u niemowlaka można redukować poprzez:
- przekładanie poduszki w łóżeczku na drugi koniec, tak aby niemowlę obracało główkę w przeciwną stroną, chcąc spojrzeć na mamę, tatę czy starsze rodzeństwo w pokoju;
- przestawienie mebli w pokoju tak, aby światło padało z drugiej strony;
- pokazywanie dziecku ciekawych zabawek ze strony przeciwnej do preferowanej, zarówno w leżeniu na pleckach, jak i zabawie na brzuszku;
- karmienie obustronne, również w przypadku stosowania butelki;
- gimnastykę służącą obracaniu się na brzuszek drugą stroną, niż ta którą malec woli;
- zwiększenie czasu spędzanego na brzuszku;
- noszenie maluszka na rękach w różnych pozycjach zachęcających do przekręcania główki;
- układanie dziecka do snu na pleckach z główką zwróconą w drugą stronę niż preferowana, a nawet delikatne przekładanie jej w trakcie snu.
Samodzielnie nie można natomiast próbować unieruchomić główki dziecka za pomocą poduszki! Zabronione jest również wykonywanie jakichkolwiek ćwiczeń na siłę.
Spłaszczenie głowy – czy jest się czym martwić?
Jak już wspomnieliśmy, asymetria ułożeniowa u niemowląt może skutkować spłaszczeniem główki z jednej strony. Jeśli jest ono wyraźne, zawsze należy zgłosić problem pediatrze, który pomoże ocenić czym spowodowana jest plagiocefalia. Przyczyny zaś mogą być różne i obejmują m.in. ciążę mnogą, wcześniactwo i pobyt w inkubatorze, komplikacje okołoporodowe czy nawet wady wzroku.
Na szczęście terapie są bardzo skuteczne i zazwyczaj odwracają deformację czaszki. Fizjoterapeuta zaleca zwykle ćwiczenia, zmianę codziennych nawyków, a czasem również akcesoria, takie jak specjalne poduszki korekcyjne czy kliny – stosowane wyłącznie po przeszkoleniu i nigdy podczas snu.
W rzadkich wypadkach plagiocefalii wrodzonej, która nie jest wynikiem asymetrii ułożeniowej, ale zbyt szybkiego zrośnięcia ciemiączek, niezbędna być może operacja. Niektórzy specjaliści zalecają natomiast noszenie specjalnego kasku, który robiony jest na wymiar i spełnia funkcję ortezy – opinie na temat tego rozwiązania są jednak niejednoznaczne.
W żadnym razie przedłużającej się asymetrii ułożeniowej ani widocznego spłaszczenia główki nie należy jednak ignorować. To ostatnie może niestety prowadzić do zaburzeń intelektualnych, w szczególności problemów z nauką mówienia. Do trzeciego miesiąca życia próbujmy więc zadbać o harmonijne układanie maluszka i dużo gimnastyki na brzuszku, a w przypadku kontynuacji problemu skonsultujmy się lekarzem.
Bibliografia:
National Library of Medicine, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2292481/
Physiomommy, https://physiomommy.com/asymmetry-in-infants-3-things-worth-noting/
TEIS Early Intervention, https://teis-ei.com/blog/7-ways-to-promote-symmetrical-development-in-infancy/
American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/Cleft-Craniofacial/Pages/Uneven-Head-Shape-Craniosynostosis.aspx
NHS, https://www.whittington.nhs.uk/default.asp?c=46650
Stanford Medicine, https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=newborn-reflexes-90-P02630
Tagi: asymetria ułożeniowa, spłaszczenie głowy
Dodaj komentarz