Szczepionka na ospę wietrzną — co musisz wiedzieć?

Ospa wietrzna, znana jako wiatrówka, to powszechna i bardzo zaraźliwa choroba wirusowa. Wiele osób postrzega ją jako łagodną dolegliwość u dzieci, jednak jej powikłania mogą być bardzo poważne — szczególnie u młodzieży i dorosłych. Dlatego tak ważne jest szczepienie przeciw ospie wietrznej. Sprawdź, co warto o nim wiedzieć.

Jakie szczepionki przeciwko ospie wietrznej są dostępne w Polsce?

W Polsce mamy dostęp do dwóch rodzajów szczepionek przeciw wiatrówce:

1. Szczepionki monowalentne, które zawierają jeden rodzaj wirusa (osłabiony wirus ospy wietrznej). Dostępne preparaty zawierają żywy, osłabiony szczep Varicella zoster i są podawane jako zastrzyk podskórny lub domięśniowy.
2. Szczepionki skojarzone, które chronią przed kilkoma chorobami jednocześnie. W tym przypadku chodzi o szczepionkę MMRV przeciwko odrze, śwince, różyczce i właśnie ospie wietrznej.

Skuteczność szczepienia przeciwko ospie wietrznej

Szczepionka przeciwko wiatrówce ma wysoką skuteczność. Już jedna dawka chroni przed zachorowaniem w 81-85% przypadków, a przed ciężkim przebiegiem nawet w 98%. Po przyjęciu dwóch dawek skuteczność ochrony przed zachorowaniem wzrasta do 92-95%, a ochrona przed ciężkim przebiegiem i powikłaniami to niemal 100%.

Szczepienie przeciw ospie wietrznej ma najwyższą skuteczność w pierwszym roku po podaniu. Można je też stosować profilaktycznie po kontakcie z osobą chorą.

Zalecany wiek i harmonogram szczepień przeciw wiatrówce

Już niemowlęta od 9. miesiąca życia mogą być szczepione na ospę wietrzną, jednak zaleca się rozpoczęcie szczepień po ukończeniu 12. miesiąca życia, a przed skończeniem 13 miesiąca. Standardowo podaje się dwie dawki szczepionki. Minimalny odstęp to 6 tygodni, optymalny – 3 miesiące.

Dzieci do 12 lat, które kwalifikują się do bezpłatnego szczepienia obowiązkowego, dostają jedną dawkę. Natomiast osoby powyżej 12 roku życia otrzymują dwie dawki.

Szczepienie przeciw ospie wietrznej zaleca się każdemu, kto nigdy nie chorował na nią w przeszłości i nie był wcześniej szczepiony. Nie ma tu limitów wiekowych. Ospa u dzieci przebiega zazwyczaj łagodnie, dlatego szczepienia są szczególnie ważne w przypadku dorosłych, którzy nigdy nie przechodzili wiatrówki.

Czy szczepienie na ospę wietrzną jest obowiązkowe?

W Polsce szczepienie przeciwko wiatrówce jest zalecane dla większości populacji, a więc pełnopłatne. Jednak Program Szczepień Ochronnych przewiduje bezpłatne i obowiązkowe szczepienia dla grup dzieci i młodzieży do 19. roku życia, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną.

Należą do nich dzieci i młodzież, które:

• mają wrodzone lub nabyte upośledzenie odporności,
• mają ostrą białaczkę limfoblastyczną w okresie remisji,
• są zakażone wirusem HIV,
• są przed planowanym leczeniem immunopresyjnym lub chemioterapią,
• są po przeszczepieniu narządów,
• są z otoczenia wyżej wymienionych osób i nigdy nie chorowały na ospę,
• mają poniżej 12 lat i chodzą do żłobków lub klubów dziecięcych,
• mają poniżej 12 lat i przebywają w placówkach opiekuńczych.

Szczepienie jest też rekomendowane kobietom planującym ciążę, jeśli nie chorowały nigdy na ospę wietrzną.

Szczepienie na ospę wietrzną — skutki uboczne

Szczepionka na wiatrówkę jest bezpieczna i dobrze tolerowana, jednak może powodować łagodne i krótkotrwałe skutki uboczne. Należą do nich:

• ból, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• gorączka,
• łagodna wysypka,
• drażliwość,
• brak apetytu,
• zmęczenie,
• ból głowy,
• bóle mięśni i stawów,
• bardzo rzadko: ciężkie reakcje alergiczne, drgawki gorączkowe.

Szczepionka przeciw wiatrówce — podsumowanie

Szczepienie przeciw ospie wietrznej jest skuteczną i bezpieczną metodą ochrony przed tą chorobą i jej powikłaniami. W Polsce dostępne są szczepionki pojedyncze oraz skojarzone (MMRV). Należy skonsultować przyjęcie szczepionki z lekarzem.

Źródła:

• Zapobieganie ospie wietrznej: aktualizacja zaleceń dotyczących stosowania u dzieci czterowalentnej i monowalentnej szczepionki przeciwko ospie wietrznej, [https://podyplomie.pl/pediatria/12224,zapobieganie-ospie-wietrznej-aktualizacja-zalecen-dotyczacych-stosowania-u-dzieci-czterowalentnej-i; dostęp: 23.04.2025]
• Ministerstwo Zdrowia i Główny Inspektor Sanitarny. (2025). Program Szczepień Ochronnych na rok 2025 [https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzienniki-resortowe/program-szczepien-ochronnych-na-rok-2025-38839701; dostęp: 23.04.25];
• Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. (b.d.). Ospa wietrzna [https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/ospa-wietrzna/; dostęp: 23.04.25]
• Skuteczność rzeczywista szczepionki przeciwko ospie wietrznej, 2025, [https://ptwakc.org.pl/2023/05/04/skutecznosc-rzeczywista-szczepionki-przeciwko-ospie-wietrznej/; dostęp: 23.04.25];
• Szczepionki dostępne w Polsce — Pacjent.gov [http://pacjent.gov.pl/szczepienie-ratuje-zycie/szczepionki-dostepne-w-polsce; dostęp: 23.04.25];
• Szczepionka MMRV (przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej) – Immunize.org, [https://www.immunize.org/wp-content/uploads/vis/pdf/polish_mmrv.pdf; dostęp: 23.04.25]