Małe oczka są rozkoszne i zaglądamy w nie z prawdziwą rozkoszą. Niestety, nierzadko trapią je nieprzyjemne stany zapalne. Zapalenie spojówek u noworodków jest to stan zapalny błony śluzowej pokrywającej twardówkę oraz wewnętrzne powierzchnie powiek występujący u dzieci w ciągu 30 dni po porodzie. Przyczyną mogą być bakterie, wirusy, chlamydie, związki chemiczne, ale także niedrożności przewodu nosowo-łzowego. Zdecydowanie najczęstszą przyczyną jest zakażenie bakteryjne.
Jak pielęgnować oczka noworodka?
W codziennej pielęgnacji oczy niemowlęcia przemywa się wacikami umoczonymi w czystej przegotowanej wodzie lub soli fizjologicznej (istnieją w handlu jednorazowe, konfekcjonowane pojemniki z jałową solą fizjologiczną). Każde oczko przemywamy osobno, oddzielnym wacikiem, ruchem od skroni do noska. Jeżeli zauważysz, że oczka zaczynają ropieć, są wyraźnie zaczerwienione (zwłaszcza po odsunięciu dolnej powieki), zaś w kącikach zbiera się biaława wydzielina, którą rano widać także na rzęsach – Twoje dziecko najprawdopodobniej cierpi na zapalenie spojówek.
Objawy zapalenia spojówek
Zapalenie spojówek u dzieci najczęściej zaczyna się nagle i budzi duży niepokój rodziców. Widać przede wszystkim zaczerwienienie i łzawienie oczu, a maluch bywa rozdrażniony i częściej pociera powieki. Charakterystyczne objawy będą różnić się w zależności od przyczyny – inne u noworodków, inne u dzieci starszych. Typowe sygnały, które powinny zwrócić uwagę, to:
- zaczerwienienie białkówki i obrzęk powiek,
- łzawienie lub gromadzenie się ropnej wydzieliny w kącikach,
- sklejanie się rzęs po przebudzeniu,
- światłowstręt i pieczenie,
- uczucie piasku pod powiekami.
Objawy utrzymują się zwykle od kilku dni do około dwóch tygodni. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek u dziecka dominują świąd i wodnista wydzielina, a dolegliwości często nasilają się w kontakcie z pyłkami czy kurzem. Z kolei u noworodków niepokoi obfita ropa lub krwista wydzielina, które mogą świadczyć o groźnym zakażeniu. Nawracające zapalenie spojówek u dziecka, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu zapalenie błony śluzowej nosa czy inne objawy ogólne, wymaga dokładniejszej diagnostyki i konsultacji specjalistycznej.
Rodzaje zapaleń spojówek u dzieci
Zapalenie spojówek występuje w różnych postaciach i może mieć odmienne przyczyny. U najmłodszych najczęściej diagnozuje się bakteryjne zapalenie spojówek, które daje ropną wydzielinę i sklejanie powiek. Dość często spotykane jest także wirusowe zapalenie spojówek, pojawiające się zwykle przy infekcjach dróg oddechowych. U dzieci z alergią obserwuje się zapalenie o podłożu uczuleniowym, które nasila się w okresie pylenia roślin lub po kontakcie z kurzem czy sierścią. Wyróżnia się także rzadziej spotykane postacie, takie jak chlamydiowe zapalenie spojówek noworodka, opryszczkowe zapalenie spojówek czy chemiczne podrażnienia gałki ocznej. Każdy z tych typów wymaga innego podejścia, dlatego rozpoznanie i odpowiednie leczenie zapalenia spojówek u dzieci jest tak ważne.
Bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci
Bakteryjne zapalenie spojówek objawia się niezbyt dużym przekrwieniem spojówek, wydzieliną ropną oraz niewielkim obrzękiem powiek. Dość często wydzielina ropna powoduje sklejanie się powiek, co szczególnie widoczne jest rano, po obudzeniu się dziecka. Zapalenia bakteryjne mogą być początkowo leczone przez lekarzy pediatrów, ponieważ możliwość wystąpienia powikłań rogówkowych w ich przebiegu jest minimalna. Jeżeli u małego pacjenta wykonano badania bakteriologiczne, antybiotyk wybieramy, kierując się wynikami antybiogramu. Przy zapaleniu spojówek o średnim lub dużym nasileniu zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od podania miejscowo antybiotyku.
Wirusowe zapalenie spojówek u dzieci
Wirusowe zapalenie spojówek to stan zapalny spojówek, który pojawia się zwykle razem z katarem i kaszlem. Daje charakterystyczne objawy: wodnistą wydzielinę, łzawienie, obrzęk powiek i światłowstręt. Zapalenie spojówek u dzieci starszych często szerzy się w żłobkach i szkołach, dlatego choroba łatwo przenosi się na drugie oko i rówieśników. Objawy utrzymują się około tygodnia, ale w przypadku dzieci z obniżoną odpornością mogą trwać dłużej. Jeśli dojdzie do nadkażenia, odpowiednie leczenie obejmuje miejscowe krople na zapalenie spojówek z antybiotykiem. Ważna jest higiena – częste mycie rąk i osobne ręczniki pomagają ograniczyć nawracające zapalenie spojówek u dziecka.
Alergiczne zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek u dziecka to częsty problem u maluchów z nadwrażliwością na pyłki, kurz czy sierść zwierząt. Daje objawy typowo uczuleniowe – silny świąd, pieczenie i obfite łzawienie, które pojawiają się zwykle w obu oczach jednocześnie. Oczy są zaczerwienione, a dziecko często pociera powieki, co dodatkowo nasila podrażnienie. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek objawy mogą towarzyszyć zapaleniu błony śluzowej nosa: kichaniu, wodnistemu katarowi czy zatkanemu nosowi. Wyróżnia się różne postacie alergicznego zapalenia spojówek – od sezonowego, nasilającego się w okresie pylenia roślin, po całoroczne, związane np. z kurzem domowym. U dzieci uczulonych na pyłki traw dolegliwości nasilają się szczególnie wiosną i latem. Objawy ogólne, takie jak zmęczenie czy spadek koncentracji, są konsekwencją uciążliwego świądu i braku spokojnego snu. Leczenie polega na unikaniu alergenów, stosowaniu kropli przeciwalergicznych i utrzymaniu odpowiedniej higieny. W przypadku dzieci z silnymi dolegliwościami konieczna bywa konsultacja alergologa, aby wdrożyć długofalowe postępowanie i zapobiegać nawrotom.
Przeczytaj także o pieluszkowym zapaleniu skóry: https://niebieskiepudelko.pl/pieluszkowe-zapalenie-skory/
Chlamydiowe zapalenie spojówek u noworodka
U noworodków spotyka się również chlamydiowe zapalenie spojówek – źródłem zakażenia są drogi rodne matki. Objawia się ropną wydzieliną, obrzękiem powiek i czasem tworzeniem się błon na spojówkach. Niekiedy dochodzi do nacieków rogówki, które mogą pozostawić blizny. Infekcja bywa powiązana z zapaleniem płuc, pochwy lub uszu, dlatego konieczne jest także przebadanie rodziców dziecka. Najgroźniejsze jest rzeżączkowe zapalenie spojówek, rozwijające się również w trakcie porodu. To ostry, ropny stan z ogromnym obrzękiem i „tryskającą” wydzieliną, często podbarwioną krwią. Bez szybkiego leczenia niemal zawsze prowadzi do ciężkich uszkodzeń rogówki i utraty wzroku. U noworodków niebezpieczne jest też opryszczkowe zapalenie spojówek wywołane wirusem HSV-2. Daje duży obrzęk powiek, łzawienie, surowiczą wydzielinę i bywa powikłane zapaleniem rogówki ze zmianami drzewkowatymi lub geograficznymi. Ze względu na ryzyko wtórnych zakażeń bakteryjnych lekarze często profilaktycznie zalecają miejscowe antybiotyki.
Komplikacje zapalenia spojówek u małych dzieci
Zapalenia spojówek w okresie noworodkowym nie można nigdy lekceważyć. Nieleczone może bowiem prowadzić do zatkania kanalików nosowo-łzowych, które uniemożliwia prawidłową cyrkulację łez, wytwarzanych bez przerwy przez gruczoły łzowe. Łzy ochraniają rogówkę oka nie tylko przed wysychaniem, ale także przed zakażeniem.
Jeżeli kanalik nosowo-łzowy zostanie zatkany, łzy gromadzące się w worku spojówkowym wypływają na zewnątrz, dając ciągłe łzawienie. Dlatego drożność kanalika łzowego jest niesłychanie ważna. Ponieważ w okresie noworodkowym kanaliki są bardzo cieniutkie, a ropa ma skłonność do zlepiania się, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza okulisty z każdym przypadkiem ropnego zapalenia spojówek u noworodka i młodego niemowlęcia.
Sprawdź również: poród porodowi nierówny: https://niebieskiepudelko.pl/porod-porodowi-nierowny/
Przyczyny zapalenia spojówek u dzieci
Zapalenie spojówek u dzieci najczęściej wywołane jest przez czynniki infekcyjne, ale mogą je powodować także alergeny czy podrażnienia mechaniczne. Zrozumienie źródła problemu pozwala na dobranie odpowiedniego leczenia i uniknięcie nawrotów. Najczęstsze przyczyny to:
- bakterie – wywołują ropną wydzielinę i sklejanie powiek,
- wirusy – powodują wodniste łzawienie, często towarzyszą infekcjom dróg oddechowych,
- alergeny – pyłki traw, kurz, sierść zwierząt; zapalenie spojówek często współistnieje z katarem siennym,
- chlamydie i rzeżączka – zakażenia okołoporodowe mogące prowadzić do groźnych powikłań,
- wirus HSV-2 – opryszczkowe zapalenie spojówek u noworodka,
- czynniki chemiczne – np. chlor w basenie, kosmetyki czy dym papierosowy,
- niedrożność dróg łzowych – sprzyja gromadzeniu wydzieliny i wtórnym zakażeniom.
W przypadku zapalenia spojówek zawsze ważne jest ustalenie przyczyny, ponieważ tylko odpowiednie leczenie pozwala skutecznie złagodzić dolegliwości i chronić narząd wzroku u dzieci.
Leczenie zapalenia spojówek
Leczenie zapalenia spojówek u dzieci zależy od przyczyny, dlatego zawsze powinno być poprzedzone dokładnym badaniem. W przypadku bakteryjnego zapalenia stosuje się najczęściej krople na zapalenie spojówek z antybiotykiem, które szybko zmniejszają ropną wydzielinę i zaczerwienienie. Gdy choroba ma podłoże wirusowe, leczenie pociąga głównie łagodzenie objawów i zapobieganie nadkażeniom – w razie potrzeby podaje się krople o działaniu antyseptycznym lub przeciwzapalnym. W przypadku alergicznego zapalenia spojówek u dziecka skuteczne są krople przeciwhistaminowe, które zmniejszają świąd i pieczenie. Nawracające zapalenie spojówek u dziecka wymaga szerszej diagnostyki i czasem konsultacji okulisty lub alergologa. Odpowiednie leczenie, dobrane do typu infekcji czy alergii, pozwala uniknąć powikłań w obrębie gałki ocznej i chroni narząd wzroku u dzieci przed trwałym uszkodzeniem.
Domowe sposoby na zapalenie spojówek
Łagodne zapalenie spojówek często można wspierać prostymi metodami w warunkach domowych. Takie działania nie zastępują wizyty u lekarza, ale pomagają złagodzić objawy i poprawić komfort dziecka. Do najczęściej stosowanych należą:
- delikatne przemywanie oczu jałową solą fizjologiczną lub przegotowaną wodą,
- używanie osobnych wacików i ręczników dla każdego oka, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się infekcji,
- przykładanie chłodnych kompresów, które zmniejszają obrzęk i łagodzą pieczenie,
- częste mycie rąk i pilnowanie, by dziecko nie pocierało oczu,
- wietrzenie pomieszczeń i unikanie dymu papierosowego czy kurzu,
- nawilżanie powietrza w domu, co zmniejsza podrażnienie gałki ocznej,
- w przypadku alergicznego zapalenia spojówek – ograniczanie kontaktu z alergenami, np. pyłkami czy sierścią zwierząt.
Jeżeli objawy nasilają się lub utrzymują dłużej niż kilka dni, konieczna jest konsultacja z pediatrą lub okulistą.
Bibliografia:
Kidshealth.org, https://kidshealth.org/en/parents/conjunctivitis.html
Rch.org.au, https://www.rch.org.au/kidsinfo/fact_sheets/conjunctivitis/
Stanfordchildrens.org, https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=conjunctivitis-in-children-90-P02078
Tagi: zapalenie spojówek
Dodaj komentarz