Zatrucia u dzieci – jak reagować i jak zapobiegać?

Co roku do szpitali na całym świecie trafiają maluchy z oznakami poważnego zatrucia. Do nawet 90%  takich wypadków  dochodzi w domu! Nauczmy się chronić dzieci przed najgorszym.

Zatruciem nazywamy stan, w którym do organizmu przenikną toksyczne substancje zagrażające zdrowiu lub życiu. Odbyć się to może nie tylko poprzez konsumpcję, ale także wdychanie oparów, kontakt ze skórą czy oczami, a w wyjątkowych przypadkach nawet wstrzyknięcie. Niestety, ponieważ organizmy dziecięce są mniejsze i słabiej rozwinięte, skutki zatrucia mogą być u dzieci silniejsze i poważniejsze w skutkach. Obejmują przy tym nie tylko układ trawienny, ale często również oddechowy, serce, system nerwowy oraz wątrobę i nerki.

Najczęstsze przyczyny zatruć wśród dzieci

Niestety, aż trudno jest wyobrazić sobie wszystkie możliwe scenariusze zatrucia u dzieci. Okazuje się, że nasze domy dosłownie naszpikowane są toksynami, które kreatywne i nieświadome w swej ciekawości maluchy mogą chcieć otworzyć, powąchać, wypić czy zjeść. Do najczęstszych źródeł zatrucia u dzieci należą:

• Leki – chociaż ratują zdrowie, w większych ilościach mogą być bardzo niebezpieczne, zwłaszcza dla młodego organizmu. Tymczasem kolorowe tabletki działają niczym magnes i przywodzą na myśl słodkie cukierki. Szczególnie groźne dla maluchów są leki na receptę, które oddziałują na serce, ciśnienie krwi oraz poziom cukru. Starczy więc, że szkrab „dobierze” się do dziennej porcji dziadka czy babci, aby odczuł negatywne konsekwencje. Niestety, często pojawiają się one dopiero z opóźnieniem czasowym, utrudniając wykrycie źródła. Niebezpieczne dla dzieci są również sprzedawane bez recepty środki przeciwbólowe, leki przeciwalergiczne i antydepresyjne oraz pozornie niewinne witaminy (zwłaszcza witamina A).
• Środki czyszczące – najgroźniejsza chemia w domu kryje się w szafce z preparatami do mycia i prania. Wystarczy pozostawiona na widoku butelka, aby dziecko doznało poważnego zatrucia. Szczególnie groźne są substancje wybielające, tabletki do zmywarki, środki czyszczące do piekarnika i zlewu, a także preparaty na bazie metanolu oraz terpentyny.
• Kosmetyki – podobnie jak chemia domowa, kosmetyki zawierają wiele substancji niewskazanych do wewnętrznego użytku. Ich obecność w łazience jest szczególnie kusząca. Najgorszą sławą w tej kategorii cieszą się zmywacze do paznokci na bazie acetonu, a w dalszej kolejności również szampony, odżywki do włosów, kremy i perfumy.
• Rośliny domowe i ogrodowe – bardzo wiele roślin zawiera w swoich tkankach alkaloidy, które mają chronić je przed naturalnym wrogami. Niestety, ich działanie na organizm człowieka może być nawet śmiertelne. Wśród zieleni doniczkowej największe zagrożenie stwarzają difenbachie, filododendrony, draceny oraz kaladium. W ogrodzie natomiast należy wystrzegać się konwalii, rącznika, naparstnicy, żonkili, hortensji, oleandrów, złotokapu, rododendronów i azalii, cisu.
• Pestycydy – bardzo groźne dla dzieci są również wszelkiego typu trutki czy środki owadobójcze, które mogą zatruwać w sposób nagły lub chroniczny. Z badań naukowych wynika, że blisko połowa przypadków zatruć pestycydami dotyczy właśnie najmłodszych.
• Drobne przedmioty – mania branie wszystkiego do buzi stwarza nie tylko ryzyko zakrztuszenia się. Wiele drobnych przedmiotów powszechnie występujących w gospodarstwa domowych po połknięciu staje się groźnym źródłem toksyn. Szczególnie dramatyczne skutki daje konsumpcja baterii guzikowych, z których już w przeciągu dwóch godzin po połknięciu mogą zacząć uwalniać się silne toksyny.
• Alkohol i nikotyna, zwłaszcza wkłady do e-papierosów.

Co robić, gdy dziecko się zatruje?

Odpowiednio szybka i racjonalna reakcja w przypadku kontaktu dziecka z trującą substancją jest kluczowa dla prognozy zdrowotnej. Po pierwsze, należy w miarę możliwość zidentyfikować toksynę i ilość, którą dziecko mogło skonsumować. To ważna informacja, którą należy podać personelowi medycznemu.

Jeśli faktycznie doszło do spożycia, należy zachęcić dziecko do wyplucia reszty zawartości ust. Niewskazane jest jednak wywoływanie wymiotów ani samodzielne podawanie jakichkolwiek leków. Z maluchem należy jak najszybciej udać się na pogotowie.

W przypadku kontaktu toksyny ze skórą dany obszar przemywamy letnią wodą przez okres co najmniej 15 minut. Tak samo zachowujemy się w przypadku dostania się substancji do oka – powiekę należy przytrzymywać otwartą i przez kwadrans lać do oka wodę.

W przypadku inhalacji toksycznych wyziewów malucha należy natychmiast zabrać na świeże powietrze. Jeśli nie oddycha, niezwłocznie rozpoczynamy reanimację i kontynuujemy ją aż do przyjazdu pogotowia.

Uwaga – najczęstsze symptomy zatrucia u dzieci to nudności, wymioty, zawroty głowy, utrata równowagi, bóle brzucha.

Sposoby zapobiegania zatruciom

Zdrowie małego dziecka wymaga, aby zatruciom przede wszystkim zapobiegać. Z odpowiednią dozą wyobraźni i ostrożności można by wyeliminować większość nieszczęśliwych wypadków w tym zakresie. W szczególności poleca się więc:

• Przechowywanie całej niebezpiecznej chemii domowej i leków w zamkniętych szafkach na odpowiedniej wysokości oraz szczególną ostrożność w obchodzeniu się z środkami do czyszczenia;
• Mniejsze opakowania można dodatkowo składować w szczelnie zamykanych pojemnikach; godne uwagi są również wszystkie produkty posiadające system zakręcania utrudniający dziecku otwarcie;
• Nie pozostawianie nigdy żadnych tabletek na stole, szafkach czy półkach;
• Dokładne zamykanie drzwi od zmywarki;
• Nie pozostawianie toreb gości w zasięgu dzieci;
• Unikanie przelewania substancji chemicznych do innych opakowań, zwłaszcza tych po żywności;
• Nie pozostawianie nieumytych pędzli czy pojemników po farbach i klejach w miejscach łatwo dostępnych;
• Dokładną kontrolę dawek leków podawanych maluchom – odmierzania zawsze za pomocą specjalnych miarek, nie zaś łyżeczek;
• Eliminację toksycznych roślin z domu i ogrodu lub przynajmniej ograniczenie dostępu do nich;
• Zabranianie maluchom zabawy z przedmiotami zawierającymi drobne baterie, typu grające kartki urodzinowe i książki, świecące breloki do kluczy, itd.

 

---

Bibliografia:
https://www2.hse.ie/wellbeing/babies-and-children/first-aid/poisoning-in-children/
https://nyulangone.org/conditions/poisoning-in-children/types
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/poisoning-and-child-safety
https://www.beaumont.org/conditions/poisoning
https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=85&contentid=P00852

Tagi: zatrucia