U wcześniaków, czyli dzieci urodzonych przedwcześnie, proces żywienia to jeden z najważniejszych etapów w walce o prawidłowy rozwój dziecka. Ze względu na niedojrzały przewód pokarmowy i trudności w ssaniu oraz połykaniu, karmienie wcześniaka często wymaga specjalistycznych metod – od żywienia dożylnego, przez karmienie przez sondę lub zgłębnik, aż po stopniowe wprowadzanie pokarmu matki. Odpowiednie żywienie wcześniaka dostarcza energię i składniki odżywcze niezbędne do wzrostu narządów, układu nerwowego i zwiększenia masy ciała.
Jak wygląda karmienie wcześniaka po porodzie przedwczesnym?
W przypadku wcześniaków, czyli dzieci urodzonych przedwcześnie, karmienie odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu życia i wspieraniu dojrzewania narządów. Wcześniaki często nie mają jeszcze w pełni rozwiniętych odruchów ssania i połykania, dlatego podaż pokarmu musi być dostosowana do ich możliwości. Już w pierwszych dniach życia, na oddziałach intensywnej terapii noworodka, lekarze rozpoczynają leczenie żywieniowe, które ma zapewnić dostarczenie energii i składników odżywczych w odpowiedniej objętości.
Najczęściej stosowane metody karmienia wcześniaków to:
- Żywienie dożylne (parenteralne) – podawanie substancji odżywczych w formie wlewu dożylnego, gdy przewód pokarmowy nie jest jeszcze gotowy do trawienia pokarmu.
- Karmienie przez sondę lub zgłębnik (żywienie enteralne) – mleko matki lub mleko dla wcześniaków trafia bezpośrednio do żołądka dziecka.
- Karmienie piersią lub butelką – wprowadzane stopniowo, gdy wcześniak zaczyna samodzielnie ssać i połykać.
Wraz z rozwojem dziecka lekarze oceniają jego zapotrzebowanie energetyczne i stopniowo zwiększają ilość pokarmu.
Zobacz również: Surfaktanty dla wcześniaka: https://niebieskiepudelko.pl/surfaktanty-dla-wczesniaka/
Karmienie przez sondę i zgłębnik – kiedy wcześniak nie może ssać samodzielnie?
Wcześniaki urodzone przed 34. tygodniem ciąży często nie mają wykształconych odruchów ssania i połykania, dlatego nie są w stanie samodzielnie pobierać pokarmu. W takich przypadkach konieczne jest żywienie przez sondę lub zgłębnik, które umożliwia dostarczenie mleka matki lub mleka dla wcześniaków bezpośrednio do żołądka. Ta metoda żywienia enteralnego jest bezpieczna i pozwala stopniowo przyzwyczaić przewód pokarmowy do trawienia.
W praktyce stosuje się:
- Sondę nosowo-żołądkową lub ustno-żołądkową – cienka rurka wprowadzana do żołądka umożliwia podawanie pokarmu w małych porcjach.
- Zgłębnik – stosowany u dzieci z wyjątkowo małą masą urodzeniową lub problemami oddechowymi, pozwala kontrolować ilość i tempo podaży pokarmu.
- Pokarm matki lub mleko modyfikowane dla wcześniaków – zawiera odpowiednią ilość białka, tłuszczów i witamin wspierających przyrost masy ciała.
Karmienie przez sondę trwa do momentu, gdy wcześniak nabierze siły i rozwinie koordynację ssania i połykania, co umożliwi przejście do karmienia piersią lub butelką.
Żywienie dożylne (parenteralne) u wcześniaków – jak działa i kiedy jest potrzebne?
Żywienie dożylne, nazywane też żywieniem parenteralnym, jest metodą leczenia żywieniowego stosowaną w przypadku wcześniaków, które nie mogą jeszcze przyjmować pokarmu drogą przewodu pokarmowego. Stosuje się je zwłaszcza u dzieci urodzonych przedwcześnie, z bardzo małą masą urodzeniową lub zaburzeniami metabolicznymi i oddechowymi. Dzięki tej metodzie możliwe jest dostarczenie energii i niezbędnych składników odżywczych bezpośrednio do krwiobiegu.
Żywienie dożylne obejmuje:
- Wlew dożylny z glukozą, aminokwasami i tłuszczami, które zapewniają odpowiednią podaż energii i białka.
- Pierwiastki śladowe, witaminy z grupy B i elektrolity, wspierające rozwój układu nerwowego i narządów wewnętrznych.
- Monitorowanie parametrów metabolicznych, by dostosować ilość i tempo podaży do potrzeb wcześniaka.
Taka forma odżywiania jest stosowana do czasu, aż układ pokarmowy dziecka stanie się na tyle dojrzały, by można było rozpocząć żywienie enteralne, czyli podawanie pokarmu przez sondę lub zgłębnik.
Zobacz również: rehabilitacja wcześniaków: https://niebieskiepudelko.pl/rehabilitacja-wczesniakow/
Mleko dla wcześniaków – czym różni się od standardowego pokarmu niemowlęcego?
Mleko dla wcześniaków ma większą wartość energetyczną i więcej białka niż standardowe mleko dla niemowląt. U wcześniaków zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest znacznie wyższe, ponieważ ich organizm intensywnie nadrabia rozwój po urodzeniu przedwcześnie. Takie mleko zawiera także dodatkowe pierwiastki śladowe, wapń i fosfor, które wspierają dojrzewanie narządów i układu nerwowego.
Najlepszym pokarmem nadal pozostaje mleko kobiece, które można wzbogacać specjalnymi preparatami zwiększającymi jego wartość odżywczą. Dzięki temu karmienie wcześniaka sprzyja prawidłowemu przyrostowi masy ciała i zmniejsza ryzyko problemów pokarmowych. W miarę dojrzewania dziecka wprowadza się zwykle mleko o standardowym składzie.
Zapotrzebowanie energetyczne i skład diety wcześniaków
Wcześniaki mają znacznie większe zapotrzebowanie energetyczne niż noworodki urodzone o czasie, ponieważ ich organizm musi intensywnie nadrabiać rozwój i zwiększać masę ciała. W pierwszych tygodniach życia podaż energii powinna wynosić średnio od 110 do 135 kcal na kilogram masy ciała dziennie. Dieta wcześniaka musi dostarczać nie tylko energię, ale też niezbędne składniki odżywcze – białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy i minerały.
Najlepszym źródłem pokarmu pozostaje mleko matki, które zawiera przeciwciała i substancje wspierające dojrzewanie układu pokarmowego. W przypadku niedostatecznej laktacji stosuje się mleko modyfikowane o zwiększonej gęstości kalorycznej. U wcześniaków ważne jest także monitorowanie przyrostu masy ciała i dostosowywanie ilości pokarmu do ich bieżących potrzeb żywieniowych.
Przejście od sondy do samodzielnego karmienia – jak wygląda proces odstawiania?
Odstawianie wcześniaka od sondy to stopniowy proces, który wymaga cierpliwości i obserwacji reakcji dziecka. Celem jest nauczenie malucha ssania, połykania i koordynacji oddechu z karmieniem.
Najczęstsze etapy:
- Ocena gotowości wcześniaka – lekarz i neurologopeda sprawdzają odruchy ssania i połykania oraz stabilność oddechową.
- Stopniowe zmniejszanie podaży pokarmu przez sondę – równocześnie wprowadza się małe porcje mleka do buzi dziecka, by pobudzać zmysły.
- Próby karmienia piersią lub butelką – początkowo krótkie, z monitorowaniem tolerancji pokarmu i poziomu zmęczenia.
- Pełne karmienie doustne – gdy wcześniak potrafi samodzielnie ssać i utrzymywać przyrost masy ciała.
Proces ten przebiega indywidualnie i może trwać od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od wieku i stanu zdrowia wcześniaka.
Problemy z karmieniem wcześniaków
Wcześniaki często mają trudności z karmieniem z powodu niedojrzałości układu pokarmowego i braku skoordynowanych odruchów ssania i połykania. U niektórych dzieci pojawia się także refluks, wzdęcia lub nietolerancja pokarmowa, które utrudniają prawidłowe żywienie. Dodatkowym wyzwaniem bywa wolny przyrost masy ciała i zmęczenie podczas karmienia. W takich przypadkach niezbędne jest wsparcie zespołu neonatologicznego i dostosowanie podaży pokarmu do indywidualnych możliwości dziecka.
Żywienie wcześniaka w domu
Po wypisie ze szpitala żywienie wcześniaka nadal wymaga szczególnej uwagi i dostosowania do jego potrzeb metabolicznych. Najważniejsze, aby zapewnić odpowiednią ilość energii, białka i składników odżywczych, by utrzymać prawidłowy przyrost masy ciała i rozwój wcześniaka.
Najważniejsze zasady:
- Kontynuuj karmienie mlekiem matki – pokarm kobiecy to najlepsze źródło energii i niezbędnych substancji odżywczych.
- W razie potrzeby stosuj mleko dla wcześniaków – wzbogacone o białko, tłuszcze i pierwiastki śladowe wspierające rozwój.
- Obserwuj przyrost masy ciała i tolerancję pokarmu – zbyt szybkie zwiększanie podaży może obciążać przewód pokarmowy.
- Konsultuj plan żywienia z pediatrą lub dietetykiem neonatologicznym – każde dziecko urodzone przedwcześnie ma inne potrzeby żywieniowe.
Stała kontrola wzrostu i monitorowanie diety wcześniaka pomagają uniknąć niedoborów i zapewnić prawidłowy rozwój po urodzeniu przedwcześnie.
Żywienie wcześniaka informacje – FAQ
Jak jest karmiony wcześniak?
Noworodka urodzonego przedwcześnie karmi się najpierw przez żywienie pozajelitowe lub dojelitowe, aż jego przewód pokarmowy zacznie prawidłowo przyswajać pokarm.
Jakie są wytyczne dotyczące karmienia wcześniaków?
Wytyczne zalecają stopniowe zwiększanie objętości pokarmu i podaży białka, z uwzględnieniem potrzeb żywieniowych dziecka i ryzyka zapalenia jelit.
Jakie jedzenie jest najlepsze dla wcześniaków?
Najlepsze jest mleko matki lub wzbogacone mieszanki dla dzieci przedwcześnie urodzonych.
Jak karmić wcześniaka w domu?
Po urodzeniu wcześniaka zaleca się kontynuować karmienie mlekiem matki, stopniowo przystawiając dziecka do piersi i obserwując jego tolerancję na pokarm.
Czego nie robić z wcześniakiem?
Nie należy gwałtownie zwiększać objętości pokarmu ani przyspieszać karmienia, ponieważ może to prowadzić do przeciążenia przewodu pokarmowego i ryzyka zapalenia jelit.
Ile ml mleka powinien jeść wcześniak?
Objętość pokarmu ustala się indywidualnie, zwykle od 150 do 180 ml na kilogram masy ciała dziennie, z zachowaniem zasad żywienia drogą przewodu pokarmowego.
Bibliografia:
ESPGHAN Committee on Nutrition (2022) – Enteral Nutrient Supply for Preterm Infants: Scientific Basis and Practical Guidelines, Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 75(1):119–147.
Polskie Towarzystwo Neonatologiczne (2021) – Standardy opieki nad noworodkiem w Polsce. Żywienie wcześniaka i noworodka z małą masą urodzeniową.
Pmc.ncbi.nlm.nih.gov, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC529370/
Tagi: mleko dla wcześniaka, wcześniak, żywienie wcześniaka
Dodaj komentarz