Współcześnie niepłodność może dotyczyć nawet co piątego związku starającego się o potomstwo. Kłopoty z poczęciem dziecka mogą mieć charakter przemijający i być efektem – na przykład – przemęczenia. Jeśli jednak pomimo starań ciąża nie pojawia się przez dłuższy czas, warto zgłosić się do specjalisty. Kiedy to zrobić, jak wygląda leczenie i gdzie zgłosić się po pomoc?
Niepłodność nie równa się bezpłodności
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), niepłodność to niemożność zajścia w ciążę po 12 miesiącach regularnego współżycia bez stosowania środków antykoncepcyjnych. W przypadku kobiet powyżej 35. roku życia lub gdy w przeszłości pojawiły się problemy z niepłodnością, czas ten skraca się do 6 miesięcy. Niezależnie od tych zaleceń, warto skonsultować się z lekarzem w każdej sytuacji budzącej niepokój.
Warto pamiętać, że niepłodność nie jest tym samym, co bezpłodność. Niepłodność oznacza utrudnioną, ale nie wykluczoną możliwość poczęcia dziecka, natomiast bezpłodność oznacza trwałą niezdolność do rozrodu (której nie można wyleczyć).
Gdzie się zgłosić?
Niepłodność może dotyczyć kobiety lub mężczyzny, a nierzadko obu partnerów jednocześnie. Z tego względu do diagnostyki powinno przystąpić oboje partnerów. Miejscem, w którym można zarówno zbadać przyczyny, jak i rozpocząć terapię jest klinika leczenia niepłodności. Przykładem takiego ośrodka jest klinika Gameta prowadząca placówki w całej Polsce – w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu, Gdyni, Kielcach i Bydgoszczy, Więcej informacji znajdziesz na stronie: https://gameta.pl/.
Częste przyczyny niepłodności u kobiet
Niepłodność może wynikać z szeregu czynników – zarówno anatomicznych, hormonalnych, jak i immunologicznych. Jedną z częstych przyczyn są zaburzenia owulacji, czyli brak lub nieregularne występowanie jajeczkowania. Źródłem tych problemów mogą być zaburzenia hormonalne. Hormony sterują całym cyklem owulacyjnym i innymi procesami związanymi z rozrodem (m.in. przygotowaniem endometrium na przyjęcie zarodka czy utrzymaniem ciąży).
Do innych przyczyn należą:
- niewydolność jajników, np., przedwczesna menopauza, niska rezerwa jajnikowa.
- zaburzenia pracy jajowodów – w tym ich niedrożność czy obecność zrostów,
- nieprawidłowości w budowie macicy (np. polipy, mięśniaki, obecność przegrody),
- inne choroby, takie jak endometrioza, PCOS (zespół policystycznych jajników),
- niewłaściwa masa ciała, stres i czynniki środowiskowe (np. palenie tytoniu, ekspozycja na toksyny).
W wielu przypadkach przyczyny są wieloczynnikowe, co oznacza, że kilka zaburzeń współistnieje równocześnie i wzajemnie się potęguje.
Główne przyczyny niepłodności mężczyzn
U mężczyzn niepłodność wynika najczęściej z nieprawidłowości nasienia. Obniżona liczba plemników, ich słaba ruchliwość lub nieprawidłowa budowa to czynniki ograniczające zdolność zapłodnienia. Tego typu problemy mogą mieć przyczyny idiopatyczne (czyli nierozpoznane), ale również wynikać z:
- żylaków powrózka nasiennego, które prowadzą do przegrzewania jąder i obniżenia jakości nasienia,
- infekcji układu moczowo-płciowego,
- urazów i powikłań po zabiegach chirurgicznych w obrębie moszny,
- czynników hormonalnych – np. niedoboru testosteronu,
- stylu życia – na przykład palenia papierosów, nadużywania alkoholu, ekspozycji na stres i toksyczne substancje (np. metale ciężkie i pestycydy).
Jak wygląda diagnostyka?
Im wcześniej para rozpocznie diagnostykę, tym większe są szanse na skuteczne leczenie i uzyskanie ciąży, zwłaszcza że niektóre przyczyny niepłodności pogłębiają się z wiekiem. Przyczyny niepłodności są zawsze kwestią indywidualną – mogą być różne w przypadku każdej pary, dlatego diagnostyka i późniejsze leczenie ma indywidualny przebieg. U kobiet zwykle wykonuje się:
- badania hormonalne (FSH, LH, estradiol, prolaktyna, AMH),
- USG ginekologiczne,
- ocenę drożności jajowodów (HSG, badanie rentgenowskie),
- badania endoskopowe, np. histeroskopię i laparoskopię pozwalające ocenić stan macicy.
U mężczyzn podstawą diagnostyki jest badanie nasienia (seminogram), które ocenia liczbę, ruchliwość i morfologię plemników. W razie potrzeby wykonuje się też badania hormonalne, ultrasonograficzne i inne, w zależności od konkretnego przypadku.
W leczeniu niepłodności często podkreśla się znaczenie diagnostyki równoległej – najlepsze efekty daje jednoczesna ocena płodności obu partnerów. Zdecydowanie skraca to czas poszukiwania przyczyny i pozwala dobrać odpowiednie leczenie.
Wiele możliwości terapii
W zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania problemu, leczenie niepłodności może przyjmować różne formy – od prostych metod farmakologicznych po zaawansowane techniki wspomaganego rozrodu. U kobiet z zaburzeniami owulacji skuteczne może być leczenie farmakologiczne (hormonalne), z kolei w przypadku niedrożności jajowodów, endometriozy czy mięśniaków macicy pomocne bywa leczenie operacyjne. Współcześnie zabiegi wykonuje się zwykle małoinwazyjną, niewymagającą hospitalizacji metodą laparoskopową
U mężczyzn leczenie może obejmować zarówno farmakoterapię (np. w przypadku niedoborów hormonalnych, infekcji), jak i metody chirurgiczne (np. usunięcie żylaków powrózka nasiennego, biopsja plemników i pobranie komórek bezpośrednio z jądra).
Gdy metody te okazują się nieskuteczne (lub z góry wiadomo, że nie przyniosą poprawy), stosuje się techniki wspomaganego rozrodu:
- inseminację domaciczną,
- zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro).
Jak już wspomnieliśmy, dobór metody leczenia zależy od wielu czynników – wieku, rezerwy jajnikowej, parametrów nasienia oraz stanu zdrowia obojga partnerów. Dlatego ważne jest prowadzenie terapii w wyspecjalizowanym ośrodku leczenia niepłodności, który oferuje pełną diagnostykę i nowoczesne metody leczenia.
Dodaj komentarz