Pępowina dwunaczyniowa to jedna z częstszych nieprawidłowości wykrywanych podczas badania USG w trakcie ciąży. Zamiast trzech naczyń – dwóch tętnic i jednej żyły – pępowina zawiera tylko dwa. Czy taka budowa wpływa na rozwój płodu? Czy poród zawsze wymaga cesarskiego cięcia? Wyjaśniamy, co oznacza ta wada i kiedy może występować.
Czym jest pępowina i jak wygląda jej prawidłowa budowa?
Pępowina jest przewodem łączącym płód z łożyskiem, dzięki któremu możliwy jest prawidłowy przepływ krwi, dostarczanie tlemu i składników odżywczych niezbędnych do rozwoju płodu. W warunkach fizjologicznych pępowina składa się z trzech naczyń: dwóch tętnic i jednej żyły pępkowej. Tętnice transportują krew płodu do łożyska, natomiast żyła przenosi krew bogatą w tlen z łożyska do organizmu dziecka. Całość otacza galareta Whartona – specyficzna substancja chroniąca naczynia przed uciskiem i skręceniem. Budowa pępowiny ma ważne znaczenie dla wzrastania płodu, a każda nieprawidłowość w jej strukturze może wiązać się z ryzykiem zaburzeń w rozwoju dziecka. W badaniu ultrasonograficznym, w trakcie ciąży lekarze oceniają m.in. liczby naczyń pępowinowych. Prawidłowy obraz to obecność trzech naczyń. Jeśli jednak zostanie wykryta pojedyncza tętnica pępowinowa, może to sugerować obecność tzw. pępowiny dwunaczyniowej, co wymaga dalszej diagnostyki.
Pępowina dwunaczyniowa – co to oznacza i kiedy może występować?
Pępowina dwunaczyniowa (SUA – single umbilical artery) to nieprawidłowość anatomiczna, w której pępowina zawiera tylko dwa naczynia – jedną tętnicę i jedną żyłę – zamiast trzech. Taka budowa może być wykryta już podczas badania USG połówkowego, zwykle między 18. a 22. tygodniem ciąży. W standardzie przyjmuje się, że prawidłowa pępowina, tzw. pępowina trójnaczyniowa, składa się z dwóch tętnic i jednej żyły. Brak jednej tętnicy, określany jako pojedyncza tętnica pępowinowa, może być anomalią izolowaną lub towarzyszyć innym wadom wrodzonym. Pępowina dwunaczyniowa występuje u około 1% ciąż pojedynczych i częściej u bliźniąt. Choć jej obecność nie musi oznaczać problemów, wiąże się z większym ryzykiem hipotrofii (dziecko rośnie w łonie wolniej, niż powinno względem wieku ciążowego), niskiej masy urodzeniowej i niektórych zaburzeń genetycznych. Dlatego po jej rozpoznaniu zaleca się rozszerzoną diagnostykę, ocenę anatomii płodu i monitorowanie jego rozwoju aż do końca ciąży.
Zobacz: Hipotrofia płodu: https://niebieskiepudelko.pl/hipotrofia-plodu/
Co może zwiększyć ryzyko pępowiny dwunaczyniowej – przyczyny
Pępowinę dwunaczyniową, częściej obserwuje się w ciążach mnogich oraz u kobiet powyżej 35. roku życia. Czas płodowy narażony jest wtedy na zakłócenia w przepływie krwi, co może zwiększyć ryzyko wad. Inne czynniki ryzyka to zapłodnienie in vitro, wcześniejsze poronienia oraz występowanie wad genetycznych. Mimo to w wielu przypadkach płód rozwija się prawidłowo, a na świat przychodzi zdrowe dziecko.
Jakie wady wrodzone mogą towarzyszyć pępowinie dwunaczyniowej?
Choć pępowina dwunaczyniowa może występować jako wada izolowana, w części przypadków wiąże się z innymi nieprawidłowościami. U płodów z SUA częściej obserwuje się wady wrodzone układu moczowego, takie jak agenezja nerek lub wodonercze, a także nieprawidłowości w obrębie serca płodu – m.in. ubytki przegrody międzykomorowej czy zespoły złożonych wad serca. Zdarza się również, że pępowina dwunaczyniowa towarzyszy wadom układu nerwowego lub zespołom genetycznym, takim jak zespół Downa (trisomia 21) czy zespół Edwarda (trisomia 18). Dodatkowej uwagi wymagają przypadki, w których obecna jest nie tylko pojedyncza tętnica, ale też inne anomalie widoczne w badaniu USG w ciąży – np. nieprawidłowy rozwój kończyn, mózgu czy twarzy. W takich sytuacjach lekarz może zaproponować badanie genetyczne, aby wykluczyć poważne wady genetyczne. Choć brzmi to niepokojąco, warto podkreślić, że wiele dzieci z dwunaczyniową pępowiną rodzi się całkowicie zdrowych, szczególnie jeśli nie stwierdzono dodatkowych zaburzeń rozwoju płodu.
Diagnostyka pępowiny dwunaczyniowej – kiedy USG może wykryć nieprawidłowość?
Pępowina dwunaczyniowa najczęściej wykrywana jest podczas badania USG połówkowego, wykonywanego w drugim trymestrze ciąży – zazwyczaj między 18. a 22. tygodniem. W trakcie tego badania ocenia się m.in. liczbę naczyń w pępowinie oraz przepływ krwi z wykorzystaniem techniki Dopplera. Prawidłowy obraz przedstawia trzy naczynia: dwie tętnice oraz jedną żyłę. W przypadku pępowiny dwunaczyniowej widoczna jest tylko jedna tętnica – to tzw. pojedyncza tętnica pępowinowa (SUA). Taka nieprawidłowość może zostać dostrzeżona również wcześniej, choć nie zawsze jest dobrze widoczna przed 16 tygodniem. Diagnostyka obejmuje także dokładną ocenę narządów płodu, a szczególnie układu nerwowego. Gdy lekarz zauważy nieprawidłowość w rozwoju dziecka, może zlecić badania genetyczne lub dodatkowe USG w późniejszym trymestrze. W przypadkach izolowanej pępowiny dwunaczyniowej, bez innych cech wrodzonych, rokowania są zwykle dobre.
Sprawdź również: porady na 18. tydzień ciąży: https://niebieskiepudelko.pl/porady-na-18-tydzien-ciazy/
Wpływ pępowiny dwunaczyniowej na rozwój płodu i przebieg porodu
Choć dwunaczyniowa pępowina wzbudza niepokój, nie zawsze prowadzi do komplikacji. W przypadku, gdy wada ta występuje jako anomalia izolowana, bez innych nieprawidłowości wykrytych podczas badań USG, rozwój płodu najczęściej przebiega prawidłowo. Jednak obecność tylko jednej tętnicy może wpłynąć na przepływ krwi i dostarczanie tlenu, co z kolei zwiększa ryzyko niskiej masy urodzeniowej i hipotrofii. Dlatego w ciąży z rozpoznaną dwunaczyniową pępowiną zaleca się regularne monitorowanie wzrostu płodu i funkcji łożyska. W trzecim trymestrze wykonywane są kontrolne badania USG oraz ocena przepływów dopplerowskich. W niektórych przypadkach poród przebiega bez zakłóceń, jednak zdarza się, że lekarze decydują o zakończeniu ciąży cięciem cesarskim – szczególnie jeśli pojawiają się objawy wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu lub pogorszenia stanu dziecka. Mimo tej nieprawidłowości wiele dzieci rodzi się całkowicie zdrowych i rozwija się prawidłowo.
Bibliografia:
Mandujano, A., & Wilkins, I. (2011, styczeń). Pojedyncza tętnica pępowinowa – co należy wiedzieć [Single umbilical artery: What you need to know]. Ginekologia po Dyplomie, (styczeń), 36–38.
Gęca, T., Kwiatek, M., Krzyżanowski, A., & Kwaśniewska, A. (2011). Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 17(4), 197–201.
Tagi: pępowina, pępowina dwunaczyniowa, wady wrodzone
Dodaj komentarz