Białaczka jest najczęstszym nowotworem u dzieci i stanowi około 26% wszystkich chorób nowotworowych w wieku dziecięcego. Jej rozwój zaczyna się w szpiku kostnym, gdzie prawidłowy proces wytwarzania krwinek zostaje zaburzony przez komórki nowotworowe. Objawy zwykle są niespecyficzne – mogą przypominać infekcje lub niedobór odporności – dlatego wczesne rozpoznanie białaczki jest trudne. W przypadku uzasadnionego podejrzenia białaczki wykonuje się badania krwi oraz badanie szpiku kostnego, aby potwierdzić typ białaczki i rozpocząć leczenie.
Jakie są przyczyny białaczki u dzieci i czynniki ryzyka?
Białaczka jest chorobą nowotworową układu krwiotwórczego, w której w szpiku kostnym zaczynają gromadzić się nieprawidłowe komórki białaczkowe. Nie ma jednej przyczyny, ale lekarze wskazują na zestaw czynników mogących zwiększać ryzyko jej rozwoju:
- Predyspozycje genetyczne – dzieci z zespołem Downa, innymi aberracjami chromosomowymi czy wrodzonymi zespołami uszkodzeń DNA są bardziej narażone na białaczkę.
- Czynniki środowiskowe – ekspozycja na promieniowanie jonizujące, rozpuszczalniki organiczne, benzen i inne substancje chemiczne może sprzyjać mutacjom w komórkach krwi.
- Zaburzenia odporności – wrodzone niedobory odporności lub obniżona aktywność układu immunologicznego zwiększają ryzyko nowotworu.
- Historia leczenia onkologicznego – wcześniejsza chemioterapia lub radioterapia w przypadku innego nowotworu mogą uszkadzać szpik kostny i prowadzić do wtórnej białaczki.
- Infekcje wirusowe – badania wskazują, że niektóre przewlekłe infekcje mogą sprzyjać nieprawidłowym podziałom komórek.
- Czynniki rodzinne – występowanie nowotworowych chorób układu krwiotwórczego u rodzeństwa lub rodziców zwiększa ryzyko zachorowania u dziecka.
- Wiek i płeć – najczęściej występującym nowotworem u dzieci w wieku od 2 do 5 lat jest ostra białaczka limfoblastyczna, a chłopcy chorują nieco częściej niż dziewczynki.
Mimo tych obserwacji, u większości dzieci rozwój białaczki następuje bez uchwytnych czynników ryzyka – co sprawia, że rozpoznania są trudne do przewidzenia i wymagają szczególnej czujności pediatrycznej.
Zobacz również: Rozszczep podniebienia i warg u noworodków: https://niebieskiepudelko.pl/rozszczep-podniebienia-i-warg-u-noworodka/
Jakie są objawy białaczki u dzieci?
Objawy białaczki u dzieci są niespecyficzne i mogą przypominać zwykłą infekcję, dlatego ich interpretacja bywa trudna. Warto jednak zwrócić uwagę na zestaw dolegliwości, które w połączeniu powinny skłonić rodziców do wizyty u pediatry i wykonania morfologii krwi:
- Przewlekłe zmęczenie i osłabienie – wynikające z niedoboru czerwonych krwinek, prowadzącego do anemii.
- Bladość skóry i błon śluzowych – sygnał spadku hemoglobiny i zaburzeń układu krwiotwórczego.
- Nawracające infekcje – częste anginy, zapalenia oskrzeli lub inne zakażenia wynikające z nieprawidłowej liczby krwinek białych.
- Gorączka bez uchwytnej przyczyny – utrzymująca się lub nawracająca, niekiedy trudna do zbicia.
- Powstawanie łatwych siniaków – spowodowane obniżoną liczbą płytek krwi, nawet po drobnym urazie.
- Krwawienia – z nosa, dziąseł, a także przedłużające się krwawienia po niewielkich skaleczeniach.
- Bóle kości i stawów – związane z naciekiem komórek białaczkowych w szpiku kostnym.
- Powiększenie węzłów chłonnych – widoczne zwłaszcza na szyi, pod pachami lub w pachwinach.
- Powiększenie wątroby i śledziony – mogące powodować uczucie pełności w jamie brzusznej.
- Utrata apetytu i chudnięcie – niezwiązane ze zmianą diety.
- Nocne poty i podwyższona temperatura ciała – utrzymujące się przez dłuższy czas.
- Objawy neurologiczne – bóle głowy, wymioty lub zaburzenia widzenia, jeśli komórki białaczkowe naciekają na ośrodkowy układ nerwowy.
Początkowe objawy białaczki u dzieci często są mylone ze zwykłymi chorobami wieku dziecięcego. To dlatego w przypadku utrzymujących się dolegliwości konieczna jest diagnostyka, aby w porę wychwycić rozwój białaczki.
Białaczka objawy skórne
Objawy skórne należą do częstych sygnałów białaczki u dzieci i wynikają głównie ze zmniejszonej liczby płytek krwi oraz niedokrwistości. Najbardziej charakterystyczne są łatwo powstające siniaki, często w miejscach, gdzie uraz był niewielki lub w ogóle nie doszło do uderzenia. U dziecka mogą pojawiać się także drobne wybroczyny podskórne przypominające czerwone kropki, a skóra staje się blada i matowa. W niektórych przypadkach występują krwawienia z dziąseł i nosa, które trudno zatamować. Zmiany skórne nie zawsze są widoczne od razu, ale w połączeniu z przewlekłym zmęczeniem czy gorączką powinny skłonić rodziców do pilnego badania krwi i konsultacji z pediatrą.
Jak wyglądają siniaki przy białaczce?
Siniaki w przebiegu białaczki mają nietypowy charakter – pojawiają się bez wyraźnej przyczyny, często w miejscach, które nie były narażone na uraz. Mogą być rozległe, ciemniejsze niż zwykłe i długo się utrzymywać. U dzieci występują także w nietypowych lokalizacjach, np. na plecach czy brzuchu, gdzie rzadko dochodzi do uderzeń. Oprócz dużych krwiaków widoczne bywają też drobne czerwone lub fioletowe plamki na skórze (wybroczyny), będące wynikiem obniżonej liczby płytek krwi. Tego typu zmiany, zwłaszcza w połączeniu z częstymi krwawieniami z nosa lub dziąseł, są sygnałem alarmowym i wymagają pilnej diagnostyki w kierunku białaczki.
Co powinno niepokoić w morfologii krwi?
Morfologia krwi to podstawowe badanie, które często jako pierwsze wskazuje na rozwój białaczki. U wielu pacjentów, podobnie jak w przypadku przewlekłej białaczki limfocytowej (CLL) czy przewlekłej białaczki szpikowej (CML), choroba może być wykryta przypadkowo podczas rutynowego oznaczenia. Warto zwrócić uwagę na następujące odchylenia:
- Nieprawidłowa liczba białych krwinek – zarówno znaczny wzrost (leukocytoza), jak i obniżenie (leukopenia) może świadczyć o zaburzeniu układu krwiotwórczego.
- Obniżona liczba czerwonych krwinek i hemoglobiny – wskazuje na anemię, typową w przebiegu białaczki.
- Spadek liczby płytek krwi – powoduje krwawienia z nosa, dziąseł oraz łatwe powstawanie siniaków.
- Nieprawidłowe komórki w rozmazie krwi obwodowej – obecność blastów (niedojrzałych komórek krwi) to jeden z kluczowych sygnałów ostrych białaczek.
- Podwyższone markery laboratoryjne – np. LDH czy kwas moczowy, świadczące o nasilonym rozpadzie komórek nowotworowych.
W przypadku niepokojących wyników morfologii krwi, zwłaszcza przy współwystępowaniu objawów klinicznych (zmęczenie, nawracająca infekcja, utrata masy ciała, powiększenie węzłów chłonnych), konieczna jest dalsza diagnostyka, w tym badanie szpiku kostnego.
Zobacz również: Cytomegalia u noworodka: https://niebieskiepudelko.pl/cytomegalia-u-noworodka/
Diagnostyka i leczenie białaczki dziecięcej
Diagnostyka białaczki u dzieci rozpoczyna się od dokładnego wywiadu i badania fizykalnego, a następnie obejmuje morfologię krwi z rozmazem. W przypadku podejrzenia białaczki wykonuje się badanie szpiku kostnego, które pozwala potwierdzić obecność komórek białaczkowych i określić typ białaczki – czy jest to ostra białaczka limfoblastyczna, ostra białaczka szpikowa czy przewlekłe postacie choroby. Badania obrazowe (USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej) mogą ujawnić powiększenie narządów i węzłów chłonnych.
Leczenie białaczki dziecięcej polega na wieloetapowej terapii. Najczęściej stosuje się chemioterapię, podzieloną na fazy: indukcję remisji, konsolidację, intensywne leczenie oraz leczenie podtrzymujące. W niektórych przypadkach konieczny jest przeszczep szpiku, szczególnie gdy choroba ma wysoki stopień ryzyka nawrotu. Wspomagająco stosuje się transfuzje krwi, antybiotyki w razie infekcji oraz profilaktykę powikłań neurologicznych.
Nowoczesne terapie, takie jak immunoterapia (przeciwciała monoklonalne, CAR-T cells), coraz częściej wspierają klasyczne leczenie białaczki, poprawiając rokowanie dzieci chorych. Według danych American Cancer Society i raportów Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dziecięcej, dzięki postępom medycyny wyleczenie białaczki u dzieci jest możliwe u ponad 80% pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną, która jest najczęstszym nowotworem wieku dziecięcego.
Czy całkowite wyleczenie białaczki jest możliwe?
Całkowite wyleczenie białaczki u dzieci jest możliwe, zwłaszcza w przypadku ostrej białaczki limfoblastycznej, która jest najczęściej występującym nowotworem u dzieci. Dzięki nowoczesnym schematom chemioterapii, leczeniu podtrzymującemu oraz przeszczepom szpiku, odsetek długotrwałych remisji sięga ponad 80–90%. Rokowanie zależy od rodzaju białaczki, wieku dziecka, liczby krwinek białych w momencie rozpoznania i odpowiedzi na pierwsze tygodnie leczenia. Najlepsze wyniki uzyskują dzieci młodszych grup wiekowych, u których rozwój białaczki został szybko zauważony. Ostra białaczka szpikowa i przewlekła białaczka szpikowa mają gorsze rokowania, ale i tu postęp terapii poprawia wyniki. Wczesne rozpoznanie białaczki oraz intensywne leczenie są kluczowe, aby zwiększyć szansę na pełne wyleczenie białaczki i powrót do prawidłowy rozwój.
Ostra białaczka limfoblastyczna u dzieci – najczęściej diagnozowany nowotwór
Ostra białaczka limfoblastyczna u dzieci (ALL) to najczęstszy nowotwór wieku dziecięcego, stanowiący większość rozpoznań białaczek w pediatrii. Choroba rozwija się w szpiku kostnym, gdzie dochodzi do niekontrolowanego namnażania niedojrzałych krwinek białych – limfoblastów. Wypierają one prawidłowe komórki krwi, powodując niedobór czerwonych oraz płytek krwi, co prowadzi do anemii, krwawień i podatności na infekcje. Wczesne objawy choroby mogą być niespecyficzne i obejmować gorączkę, bóle kostne, utratę apetytu czy powiększenie węzłów chłonnych. ALL u dzieci wymaga intensywne leczenie, które obejmuje chemioterapię wieloetapową, leczenie podtrzymujące, a w niektórych przypadkach przeszczep szpiku. Dzięki postępowi medycyny dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną mają bardzo dobre rokowanie – szansa na wyleczenie sięga nawet 90%.
Białaczka u dzieci – najczęściej zadawane pytania
Jakie są pierwsze objawy białaczki u dzieci?
Najczęstsze to bladość, częste infekcje, siniaki i powiększone węzły chłonne.
Czy białaczka u dzieci jest wyleczalna?
Tak, większość dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną można skutecznie wyleczyć.
Jak długo żyją dzieci po białaczce?
Wiele dzieci po zakończeniu leczenia żyje normalnie i rozwija się prawidłowo, a rokowanie jest coraz lepsze.
Od czego zaczyna się białaczka?
Rozwój białaczki rozpoczyna się w szpiku kostnym od nieprawidłowego namnażania krwinek białych.
Bibliografia:
Derwich, K., Lejman, M., Taha, J., Pastorczak, A., Młynarski, W., Styczyński, J., & Szczepański, T. (2019). Standardy postępowania diagnostycznego w ostrej białaczce limfoblastycznej u dzieci. Przegląd Pediatryczny, 48(3), 12–18.
Cancer.org, https://www.cancer.org/cancer/types/leukemia-in-children/detection-diagnosis-staging/survival-rates.html
Termedia.pl, https://www.termedia.pl/Incidence-of-secondary-malignancies-in-Polish-children-treated-for-acute-lymphoblastic-leukemia-according-to-the-ALL-IC-BFM-2002-protocol%2C127%2C55424%2C1%2C1.html
Bloodcancer.org.uk, https://bloodcancer.org.uk/understanding-blood-cancer/leukaemia/childhood-leukaemia
Tagi: białaczka, białaczka u dzieci
Dodaj komentarz