Całujesz dziecko na dobranoc, gasisz światło i… zaczyna się dramat. Lęk przed ciemnością jest zjawiskiem dość powszechnym wśród maluchów, ale może przybierać dramatyczne oblicza. Czy spanie przy zapalonym świetle to jedyne wyjście?
Nyktofobia u dzieci
Nyktofobia to rozpoznany rodzaj fobii, który dotyczyć może ludzi w każdym wieku. U najmłodszych jest jednak najczęstszy i wynika z biologicznych predyspozycji. Naukowcy tłumaczą, że jeszcze w czasach pierwotnych nasi przodkowie musieli bać się ciemności, gdyż byli wówczas najbardziej narażeni na ataki drapieżników. Dziś, mimo że śpimy w bezpiecznych domach, atawizm ten wciąż się przejawia.
Dziecko boi się ciemności, gdyż czuje się w niej samotne i wrażliwe – nie widzi, a widzenie uspokaja, bo daje pewność, co jest wokół, a czego nie ma. Z czasem lęk przed ciemnością u dzieci może się rozwijać i wiązać też z innymi przyczynami.
Czego jeszcze boją się małe dzieci? https://niebieskiepudelko.pl/czego-boja-sie-male-dzieci/
Lęk przed ciemnością u dzieci – dotrzeć do sedna
Nyktofobia u dzieci może mieć wielorakie podłoże. Dla niektórych maluchów starczy asocjacja ze nieprzyjemnymi zdarzeniami typowymi dla nocy, np. moczeniem się lub koszmarami. Innym „pomaga” wybujała wyobraźnia podsycona czarnymi charakterami z bajek. Często zgeneralizowane stany lękowe trapiące malucha ulegają też intensyfikacji, gdy zapadnie zmrok (zjawisko to obserwuje się również u dorosłych cierpiących na zaburzenia psychiczne).
Jeśli dziecko boi się ciemności, warto przede wszystkim porozmawiać z nim, aby odnaleźć prawdziwą przyczynę. Może winne są straszliwe historie przekazywane przez rówieśników lub starsze rodzeństwo? A może to kryzys separacyjny związany z przedszkolem lub szkołą daje o sobie znać w nocy – dziecko ma bowiem potrzebę bycia z rodzicami?
Problem trzeba aktywnie rozwiązywać, gdyż pozostawiony sam sobie nie tylko zaburza sen całej rodzinie, ale może również prowadzić do rozwoju prawdziwych fobii i ataków paniki. Leczenie tych ostatnich jest trudne i wymaga kompleksowej pomocy psychologicznej.
Objawy ataku paniki u dziecka: hiperwentylacja, palpitacje, mdłości, zawroty głowy, uczucie terroru, trzęsienie się, odmawianie pójścia spać.
Nyktofobia u dzieci jest typowa w wieku 2-3 lat, ale często rozwija się również w wieku 6-12 lat w miarę jak w głowie malucha kwitnąć zaczynają scenariusze o duchach, potworach, magii, horrorach…
Co robić, gdy dziecko boi się ciemności?
Lęk przed ciemnością u dzieci można skutecznie redukować w rodzinnym gronie. Podstawowa zasada przy tym to wysłuchać dziecko i brać je poważnie, nie zaś wyśmiewać i lekceważyć. Sformułowania typu „ja też się bałem jak byłem mały”, są lepsze niż „nie ma się czego bać” czy „nie wymyślaj głupot”.
Poza tym, jeśli dziecko boi się ciemności od określonego czasu, który zbiega się z oglądaniem konkretnej bajki, serialu czy czytaniem książki, warto ograniczyć na ekspozycje na owe „straszące” bodźce. Odwróćmy raczej uwagę malucha w kierunku przyjemniejszych, absorbujących tematów, promując pozytywne bajki i rozmowy przed zaśnięciem.
Inne przydatne rady, aby pokonać lęk przed ciemnością u dzieci:
- uspokajające fetysze – przytulanki, specjalne kocyki, grające pozytywki mogą uspokoić dziecko przed snem i dać mu poczucie relatywnego bezpieczeństwa;
- konfrontacja z ciemnością – pozostańmy z dzieckiem przez jakiś czas po zgaszeniu światła i wytłumaczmy mu, że nic się nie dzieje. Pokój nadal wygląda tak jak za dnia, jest w nim bezpiecznie i przyjemnie;
- nauka oddychania – kilkuletnie dzieci można uczyć samouspokajania przed snem; pomocne są techniki typu liczenie do 10 albo powolne wdychanie i wydychanie powietrza z dmuchaniem;
- codzienna rutyna – chodzenie spać codziennie o tej samej porze, z tym samym rytuałem wieczornym buduje w dzieciach spokój i poczucie pewności;
- wsparcie odwagi – czasem wystarczy, że powiemy dziecku przed snem, że jest odważne i świetnie da sobie radę w ciemności, a na drugi dzień pochwalimy je odwagę i dojrzałość;
- racjonalizacja – jeśli dziecko twierdzi, że pod łóżkiem są potwory, warto spytać, czy widziało kiedyś potwora w pokoiku i dlaczego miałby skrywać się w takim niewygodnym miejscu;
- lampki nocne – mocno stłumione lampki nocne mogą okresowo pomagać dziecku w przyzwyczajaniu się do zmroku.
Warto pamiętać, że dziecko nie powinno przyzwyczaić się do spania przy zapalonym świetle. Nie tylko jest to niekorzystne dla jakości snu i regeneracji ciała, ale przedłuża i pogłębia nyktofobię u dzieci, zamiast ją łagodzić. U najmniejszych dzieci warto ustawiać samoczynne wyłączenie się lampki po uśnięciu, ze starszymi natomiast warto negocjować np. „możesz poleżeć 10 minut z lampką, a potem ją wyłącz”.
Bibliografia:
Washington Post, https://www.washingtonpost.com/health/2022/03/26/fear-of-dark-kids-tips/
Cincinnati Children’s, https://blog.cincinnatichildrens.org/healthy-living/child-development-and-behavior/help-kids-who-are-afraid-of-the-dark/
WebMD, https://www.webmd.com/anxiety-panic/what-is-nyctophobia
Cleveland Clinic, https://health.clevelandclinic.org/tips-to-overcome-nighttime-fears
Tagi: lęk przed ciemnością, nyktofobia
Dodaj komentarz