Objawy nerwicy u dzieci bywają dość mylące. Podejrzewamy chorobę lub zatrucie pokarmowe, a tymczasem źródło problemu okazuje się tkwić w psychice. Sprawdź, jakie są sygnały ostrzegawcze i jak można pomóc dziecku z nerwicą.
Co to jest nerwica?
Nerwica nie jest precyzyjną medyczną diagnozą. To raczej potoczne określenie dla szerokiego spektrum zaburzeń na tle nerwowym, które mogą dotyczyć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Nie jest to bynajmniej to samo co stres czy podenerwowanie – o nerwicy mówimy dopiero, gdy symptomy:
- pojawiają się regularnie i są reakcją niewspółmiernie dużą do bodźców;
- trwają wiele godzin, nawet gdy przyczyna zdenerwowania ustaje;
- wiążą się z fizycznymi (somatycznymi) objawami;
- utrudniają dziecku normalne funkcjonowanie w rodzinie, grupie rówieśniczej, miejscach publicznych; itd.
Zazwyczaj większość rodziców dość łatwo jest w stanie określić, czy ich pociecha jest „nerwusem”. Błędem jest jednak utożsamianie wrażliwej, reaktywnej osobowości z nerwicą. W tym drugim przypadku nie chodzi o indywidualną „urodę”, ale faktyczne zaburzenia, które są problemem w codziennym życiu.
Skąd się bierze nerwica u dzieci?
Przyczyny zaburzeń nerwicowych u najmłodszych mogą być bardzo różne; tak samo jak różne bywają ich objawy. Nerwica bardzo często pojawia się w związku z dużymi zmianami w życiu malucha – przeprowadzką, pójściem do przedszkola, utratą babci czy pojawieniem się nowego dziecka w rodzinie. Są dzieci, które mają na tyle wrażliwą konstytucję lub cierpią na brak pewności siebie, że takie zmiany okazują się dla nich paraliżujące.
Sprawdź, jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci: https://niebieskiepudelko.pl/jak-rozmawiac-z-dzieckiem-o-smierci/
Czasami przyczyn nerwicy można też szukać w domu. Winni bywają rodzice, którzy wymagają zbyt wiele, nie dają dziecku odczuć akceptacji, wywierają ciągłą presję, wywołującą w maluchu stres i uczucie nieadekwatności. Mowa nie tylko o patologicznych sytuacjach w rodzinie, ale także o błędach wychowawczych wynikających np. z egocentryzmu dorosłych. Paradoksalnie, w nerwicę może dziecko wprowadzić zarówno wieczne krytykowanie, jak i nadopiekuńczość.
Objawy nerwicy u dziecka mogą się pojawić lub nasilić także po traumatycznych doświadczeniach, typu choroba, wypadek, bycie świadkiem przemocy. Zdarza się przy tym, że pociecha z początku wydaje się być w porządku i nie pokazuje nic po sobie, mimo że ją bacznie obserwujemy. Tłumione wewnątrz uczucia, zwłaszcza strach, dają o sobie znać dopiero z pewnym odstępem czasowym, tygodni, a nawet miesięcy!
Uwaga: Skłonność do nerwicy bywa dziedziczona!
Rodzaje nerwicy u dzieci
Nerwica może mieć charakter uogólnionych zaburzeń lękowych i wówczas można ją przyrównać do obezwładniającego strachu z byle powodu i aktywnym wymyślaniu czarnych scenariuszy na każdą okazję. U małych dzieci wyolbrzymione obawy bywają częścią dojrzewania, ale jeśli maluch nagminnie truchleje i nie jest w stanie uczestniczyć w normalnych zabawach, to na pewno powód do przyjrzenia się sytuacji z bliska.
Poza tym wyróżnia się:
- lęk separacyjny – czyli nerwicę związaną z koniecznością tymczasowej izolacji od rodzica (zwykle mamy); dziecko nie chce nigdzie być zostawiane, zwłaszcza na noc; cierpi, gdy musi sam zostać w żłobku lub przedszkolu; nie chce sam spać ani się bawić;
- fobię społeczną – czyli strach przed innymi dziećmi zmuszający do uciekania z towarzystwa i wycofywania się z grup rówieśniczych;
- mutyzm wybiórczy – porozumiewanie się wyłącznie z bliskimi, zaufanymi osobami; blokowanie komunikacji z innymi osobami;
- fobię specyficzną – paniczny strach np. przed pająkami czy ciemnością, który wywołuje w dziecku nieracjonalne ataki graniczące z histerią;
- nerwicę natręctw – inaczej zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, każące maluchowi fanatycznie powtarzać określone czynności, np. mycie rąk czy układanie zabawek w określony sposób; natręctwa są w tym scenariuszu sposobem na zapanowanie nad sytuacją i poczucie kontroli.
Nerwica u dzieci – objawy
Sam fakt podenerwowania u dzieci bywa oczywisty – maluch może przyznawać, że się boi, tulić się do rodzica, chować, trząść się panicznie, płakać. Zdarza się jednak, że mamy w domu małego introwertyka, który swe emocje skrywa w środku, a na zewnątrz widoczne są tylko fizyczne oznaki stresu. Takie somatyczne objawy nerwicy u dzieci obejmują w szczególności:
- powtarzające się bóle brzucha, np. zawsze przed wyjściem do przedszkola;
- biegunkę i wymioty;
- bóle głowy;
- palpitacje serca;
- zaburzenia koncentracji, problemy z nauką;
- zaburzenia oddychania;
- moczenie się w nocy;
- alergie skórne;
- trudności z zasypianiem i niespokojny sen.
Nerwica żołądkowa – wymaga leczenia!
Żołądkowo-jelitowe objawy nerwicy u dzieci są dość powszechne. Nie zawsze łatwo jest je jednak prawidłowo zidentyfikować, gdyż bóle brzucha, biegunki czy wymioty mogą towarzyszyć również infekcjom, alergiom i nietolerancjom pokarmowym, przejadaniu czy niezdrowej diecie. Jeśli dziecko jednak regularnie zwraca czy skarży się na brzuszek w sytuacjach stresowych, warto pomyśleć o nerwicy żołądkowej.
Mimo że jest „tylko” objawem nerwów, nie powinna być ona lekceważona. Wyrobienie nawyku reagowania nerwowego żołądkiem na stres może w długiej perspektywie doprowadzić do poważnych problemów – od zaburzeń odżywiania po chorobę wrzodową. Nie ignorujmy więc małych „żołądkowców” i pomyślmy raczej o stosownym leczeniu.
Jak pomóc dziecku z nerwicą?
Jeśli przypuszczasz, że Twoje dziecko cierpi na nerwicę, spróbuj najpierw przeanalizować problem. Jakie mogą być jego przyczyny? Co w rodzinnym życiu coś się wydarzyło? Kiedy objawy nerwicy u dziecka się nasilają? Czy wina nie leży przypadkiem po naszej stronie?
Nerwica to nie infekcja, którą można wyleżeć lub przeleczyć antybiotykami. To choroba duszy, którą na pewno można złagodzić, ale nie jest to proces szybki ani łatwy. W poważniejszych przypadkach profesjonalna pomoc psychologa lub psychiatry jest bezwzględnie wymagana, a leczenie może obejmować sesje terapeutyczne ze specjalistą oraz podawanie leków psychoaktywnych.
Dziecku z nerwicą można jednak również pomóc w domu. To kochający, cierpliwi i uważni rodzice bywają najlepszym wsparciem i pomocą w wychodzeniu na prostą. Kluczem do sukcesu jest oczywiście próba zrozumienia pociechy – przyczyn jego strachów, sytuacji, które je wzmagają, wewnętrznych ograniczeń. Nierzadko potrzeba bardzo dużo wyobraźni i empatii, aby skutecznie postawić się w sytuacji małego nerwusa.
Co może pomóc?
- szczere rozmowy o strachu;
- przedyskutowywanie stresujących sytuacji krok po kroku;
- zabawy w odgrywanie ról i scenek z życia;
- techniki relaksacyjne;
- muzyka i taniec;
- wspólne uczenie się nowych wzorców zachowań;
- terapia z wykorzystaniem zwierząt, np. psów.
Nerwica u dzieci nie musi być wyrokiem na całe życie. Nie jest to też jednak problem, z którego się wyrasta dzięki ignorancji. Im wcześniej i energiczniej zabierzemy się za pomoc, tym lepsze widoki na przyszłość!
Bibliografia:
Child Mind Institute; https://childmind.org/article/anxious-stomach-aches-and-headaches/
Mental Health in Family Medicine; https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2939458/
NHS, https://www.nhs.uk/mental-health/children-and-young-adults/advice-for-parents/anxiety-disorders-in-children/
Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/anxiety-in-children
Tagi: konsultacja psychologiczna, nerwica, nerwica u dzieci
Dodaj komentarz