Strona główna » Przed ciążą » Problemy » Niepłodność » Niepłodność immunologiczna – czy to wyrok?

Niepłodność immunologiczna – czy to wyrok?

Test ciążowy z widoczną jedną kreską, trzymany w rękach kobiety

Odrzucanie zarodka przez organizm matki jest jedną z przyczyn niepowodzenia ciąży. Zjawisko to określane jest jako niepłodność immunologiczna i bywa poważną przeszkodą na drodze do macierzyństwa. Sprawdź, jak można je rozpoznać i leczyć.

Spis treści

1. Co to jest niepłodność immunologiczna?

2. Symptomy niepłodności immunologicznej

3. Jakie badania immunologiczne należy wykonać?

4. Czy niepłodność immunologiczną można leczyć?

Co to jest niepłodność immunologiczna?

System odpornościowy ma chronić nas przed patogenami chorobotwórczymi, wysyłając do walki z nimi stosowne przeciwciała. Bywa jednak i tak, że obraca się on przeciwko własnym komórkom i niszczy je – mówimy wówczas często o chorobach autoimmunologicznych.

Niepłodność immunologiczna to sytuacja, w której organizm przyszłego rodzica zaczyna zwalczać komórki rozrodcze. Możliwych jest tutaj kilka scenariuszy:

Organizm mężczyzny wysyła przeciwciała przeciw własnym plemnikom, wskutek czego nasienie jest gorszej jakości, a zapłodnienie staje się trudne lub niemożliwe.
Organizm kobiety produkuje przeciwciała zwalczające jej własne komórki jajowe, czyniąc ją bezpłodną.
Organizm kobiety traktuje plemniki jako wroga i zaczyna je zwalczać. Nawet jeśli dojdzie do zapłodnienia, następuje odrzucenie zarodka przez organizm matki.

W przypadku kobiet za problem odpowiadają często komórki odpornościowe NK (z ang. natural killers) zlokalizowane w szyjce macicy. Ich zadaniem jest ochrona macicy przed bakteriami i wirusami, ale w przypadku zaburzeń immunologicznych stają się one również zaciekłym wrogiem plemników. Komórki NK mogą zaatakować „po drodze” lub dopiero, gdy zarodek zagnieździ się już w macicy, co prowadzi do wczesnego poronienia.

U mężczyzn mechanizm jest podobny, a winę za niepłodność immunologiczną ponoszą tzw. przeciwciała przeciw plemnikom (ASA), których produkcja następuje w momencie zaburzenia naturalnej bariery między jądrami a krwioobiegiem. Bezpośrednią przyczyną może być np. infekcja, operacja chirurgiczna lub uraz. Nie jest więc prawdą, że niepłodność immunologiczna jest wrodzona.

Ciekawostka: Przeciwciała przeciw plemnikom wykrywane są również u płodnych kobiet i mężczyzn. Ich liczba jest jednak na tyle niewielka, że nie stwarza problemu przy poczęciu.

Symptomy niepłodności immunologicznej

Zaburzenia immunologiczne według różnych szacunków odpowiadają za 6-12% wszystkich przypadków niepłodności. Prawidłową diagnozę lekarz jest w stanie przeprowadzić wyłącznie na podstawie badań immunologicznych, ale istnieją symptomy, które mogą na nią wskazywać. Należą do nich:

powtarzające się poronienia;
powtórne nieudane próby zapłodnienia in vitro;
zwiększona częstotliwość stanów zapalnych narządów płciowych u kobiety lub mężczyzny;
stwierdzone choroby autoimmunologiczne u kobiety, np. cukrzyca typu 1; schorzenia tarczycy;

Niezależnie od wspomnianych wyżej symptomów, każda para, której nie udało się począć po roku prób (pół roku w przypadku kobiet powyżej 35 roku życia), powinna odwiedzić specjalistyczną klinikę leczenia niepłodności. Dopiero kompleksowe badania pozwolą określić dokładną przyczynę niepłodności u pary.

Co warto wiedzieć o poronieniach nawykowych? https://niebieskiepudelko.pl/wielokrotne-poronienia/

Jakie badania immunologiczne należy wykonać?

O dokładnym spektrum koniecznych badań immunologicznych decyduje lekarz na podstawie indywidualnych problemów. Najczęściej w pierwszej kolejności wykonuje się jednak test PCT. Na czym on polega?

Test PCT należy do najstarszych testów w diagnostyce niepłodności. Wykonuje się go zawsze po stosunku płciowym odbytym w okresie owulacji, w odstępie 6-12 godzin od współżycia. Badanie polega na pobraniu śluzu z szyjki macicy kobiety i zbadaniu go pod mikroskopem. Jeśli plemników w śluzie jest mało lub poruszają się one powoli bądź chaotycznie, można podejrzewać niepłodność immunologiczną.

Osoba w rękawiczkach bada próbki pod mikroskopem

Dla uzupełnienia diagnozy wykonuje się również badania immunologiczne z krwi przyszłych rodziców dla zbadania ilości i wzajemnych relacji poszczególnych limfocytów. ASA mogą być bowiem immunoglobulinami różnych typów (IgG, IgA lub IgM), a od ich prawidłowego określenia zależą opcje terapii. Poza tym lekarze mogą zasugerować testy genetyczne wykrywające mutacje genów asocjowanych z niepłodnością immunologiczną, badanie komórek NK bezpośrednio w macicy lub analizę aktywności receptorów KIR wewnątrz macicy – ogromna większość z tych zaawansowanych badań jest niestety odpłatna.

Czy niepłodność immunologiczną można leczyć?

Potwierdzona diagnoza niepłodności immunologicznej bywa dość przygnębiająca – ciężko jest pogodzić się z faktem, że przyczyna tkwi w nas samych. Na szczęście, sytuacja nie jest beznadziejna, a medycyna dysponuje już metodami pozwalającymi na urodzenie dziecka mimo zaburzeń immunologicznych u matki lub ojca.

Leczenie niepłodności immunologicznej u mężczyzn jest trudne i wymaga podawania leków immunosupresyjnych, czyli hamujących działanie układu odpornościowego, najczęściej kortykosteroidów. Terapia może pomóc w poczęciu, ale wiąże się z szeregiem nieprzyjemnych skutków ubocznych. Próbowano też innych leków stosowanych w przebiegu chorób autoimmunologicznych, np. dożylnych immunoglobulin, ale ich skuteczność jest ograniczona, a bezpieczeństwo wątpliwe.

W przypadku nietolerancji plemników ze strony kobiety sytuacja jest nieco prostsza. Lekarze sugerują zazwyczaj sztuczną inseminację lub zapłodnienie in vitro, w ramach których plemniki lub zarodek wprowadzane są bezpośrednio do macicy i nie mają styczności z wrogim środowiskiem pochwy lub szyjki macicy. Zabiegi typu IUI (inseminacja), ICSI (wprowadzenie plemnika bezpośrednio do oocytu) oraz IVF dają obecnie największe nadzieje parom ze stwierdzoną niepłodnością immunologiczną.