Pierwszy rok życia to czas intensywnych zmian. Dziecko przechodzi przez różne etapy, którym towarzyszą konkretne zachowania oraz nabywane umiejętności. Młodzi rodzice na każdym kroku spotykają się z terminem „rozwój”, który bywa użyty w przeróżnych kontekstach, przez co może wydawać się tajemniczy i nie do końca jasny.
Wokół otaczają nas zabawki usprawniające rozwój dzieci, zajęcia rozwojowe dla najmłodszych, niekiedy również wśród rodziców pojawia się wyścig, które dziecko szybciej, czy lepiej się rozwija. Podstawowym, ale niestety bardzo częstym błędem, który może źle wpłynąć na ocenę własnego dziecka jest powórnywanie go do dzieci naszych bliższych lub dalszych znajomych.
Podstawowa wiedza, jaką z pewnością mogą podzielić się i potwierdzić rodzice kilkorga dzieci jest taka, że każde dziecko rozwija się inaczej, we własnym tempie.
DLACZEGO ROZWÓJ JEST TAK WAŻNY?
Obserwowanie rozwoju dziecka w pierwszym roku życia jest niezwykle ważne. Nie chodzi tu o możliwość pochwalenia się przed otoczeniem umiejętnościami swojego potomstwa, ale o odpowiednią ocenę i ewentualne wczesne wykrycie zaburzeń i ustalenie ich przyczyn. Dzięki temu dajemy swojemu dziecku szansę na wyrównanie deficytów w możliwie najwcześniejszym momencie. Należy pamiętać, że im później się zorientujemy, tym trudniej będzie dziecku „nadrobić zaległości”.
TRZY NAJCZĘSTSZE BŁĘDY W OCENIE ROZWOJU DZIECKA:
- Jak już zostało wspomniane, podstawowym błędem jest ocena rozwoju dziecka na podstawie porówywnania z rówieśnikiem w rodzinie lub wśród znajomych. Każde dziecko trzeba traktować jako indywidualną, niepowtarzalną jednostkę – nawet wśród bliźniąt obserwuje się niesynchroniczny rozwój. Oczywiście jest to nieuniknione, podczas spotkań świeżo upieczonych mam, przeważnie tematem numer jeden są ich pociechy oraz plebiscyt „ochów” i „achów”. Trzeba jednak zachować w tym wszystkim zdrowy rozsądek, by nie zatracić się gloryfikowaniu własnego dziecka, bo to może być niekorzystne dla jego zrównoważonego rozwoju.
- Kolejnym błędem jest zbytnia koncentracja na jednej, wybranej, najlepiej opanowanej umiejętności dziecka, wspomaganie jej, jednocześnie pomijając inne ważne dla danego wieku aspekty.
- Czasem źle interpretowana wiedza, może nas nieco zmylić. Opierając się na fakcie, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie, niekiedy rodzice zbyt długo lekceważą pewne deficyty, tłumacząć sobie, że jest jeszcze czas, że widocznie nasze dziecko jest jeszcze nie gotowe, lub przedstawiają w to miejsce inną cechę, która jest lepiej wykształcona np. To nic, że nasza półroczna Zosia nie chwyta zabawek, ale za to jak pięknie się uśmiecha, gdy robimy śmieszne miny.
ROZWÓJ TO WIELOPŁASZCZYZNOWOŚĆ
Aby móc w pełni mówić o prawidłowej obserwacji rozwoju małego dziecka, trzeba uświadomić sobie, że jest to systematyczny proces przebiegający na wielu płaszczyznach jednocześnie. Warto zapoznać się z poszczególnymi obszarami, dlatego proponujemy poniższy podział, który ułatwi całościowe spojrzenie na nasze maluchy.
– ROZWÓJ FIZYCZNY:
- ZMYSŁY – obserwujemy dziecko pod kątem podstawowych zmysłów, jakimi są: wzrok, słuch, dotyk, smak, węch. Dzięki zmysłom dzieci pobudzają i rozwijają swoją ciekawość do poznawania i odkrywania otaczającego świata. W pierwszym roku życia dziecka w procesie poznawczym zmysły współpracują ze sobą intensywnie – dziecko widzi zabawkę, dotyka ją, bierze do rączki, a następnie wkłada do buzi.
- MOTORYKA MAŁA – obejmuje wszystkie precyzyjne ruchy, sprawność dłoni i palców tj. chwytanie przedmiotów dłonią, dwoma palcami, manipulowanie, obracanie przedmiotu w dłoniach, koordynacja w zakresie używania obu dłoni, przekładania przedmiotów z ręki do ręki.
- MOTORYKA DUŻA – jest to sprawność ruchowa całego ciała, obejmująca zarówno umiejętności takie jak pełzanie, obracanie się, raczkowanie, chodzenie, jak również koordynację ruchową, równowagę i umiejętność koncentracji uwagi.
– ROZWÓJ SPOŁECZNY:
- ROZWÓJ EMOCJONALNY- to rozumienie własnych uczuć i emocji oraz związanych z nimi potrzeb, ale też umiejętność ich kontrolowania i właściwego wyrażania. Prawidłowemu rozwojowi emocjonalnemu sprzyja poczucie bezpieczeństwa oraz świadomość bycia kochanym.
- KOMUNIKACJA – rozwijanie umiejętności sprawnego komunikowania się z otoczeniem i z równieśnikami umożliwia dziecku wspólną zabawę wymagającą współpracy oraz sygnalizowanie swoich potrzeb.
- POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI – w tym obszarze dużą rolę odgrywają rodzice i opiekunowie. Dziecko stawia przed sobą wyzwania, a gdy zauważy akceptację, pochwałę czy podziw wśród otoczenia jest z siebie zadowolone i zmotywowane do dalszych działań.
– ROZWÓJ POZNAWCZY:
- UMIEJĘTNOŚCI LOGICZNE – to przede wszystkim rozwój odbierania i przetwarzania informacji, kojarzenia i zapamiętywania.
- UMIEJĘTNOŚCI JĘZYKOWE – obejmują wszystkie stadia rozwoju mowy począwszy od wydawania pierwszych dźwięków, poprzez słowa do formułowania zdań. Ponadto ważnym elementem rozwoju umiejętności językowych jest rozumienie innych ludzi, odbieranie i odpowiadanie na komunikaty.
- UMIEJĘTNOŚCI ARTYSTYCZNE – to obszar obejmujący wszelkie działania plastyczne, umuzykalniające, rytmiczne, rozumienie przestrzenne, znajomość kolorów, proporcji itp.
TABELE, KOŁA, SCHEMATY…
Czasem zdarza się rodzicom wpadać w panikę, że dziecko znajomych już opanowało jakąś umiejętność do perfekcji, podczas gdy ich dzecku daleko do tego. Jednak nie ma potrzeby matwić się zawczasu.
Aby ułatwić rodzicom obserwację rozwoju dziecka w pierwszym roku życia umiejętności dziecka, zdobywane na poszczególnych etapach zostały zebrane i zestawione w odpowiednich tabelach, kołach rozwojowych, czy innych powszechnie dostępnych zestawieniach. Dzięki nim możemy śledzić postępy naszych pociech, sprawdzać na co zwracać szczególną uwagę w danym wieku, jak wspomagać rozwój i konkretne umiejętności.
Warto po raz wtóry podkreślić, że te tabele są jedynie uśrednionym schematem rozwoju dziecka, gdyż każdy malec ma własne tempo i rytm zmian. Są także pewne ustalone normy dopuszczające delikatne opóźnienia. Jeśli jednak coś Was, jako rodziców, zaniepokoi lub jakaś umiejętność znacząco odbiega od norm warto skonsultować się z lekarzem, bo wczesne reagowanie na jakiekolwiek opóźnienia daje szansę na odpowiednią interwencję i pomoc.
Źródła:
– “Sprawdzian rozwoju psychoruchowego niemowląt” Anna Mikler-Chwastek, wyd. Harmonia
– „Wiek występowania kamieni milowych we wczesnej ocenie rozwoju dziecka” Cara F. Dosman, Debbi Andrews, Keith J. Goulden, tłumaczenie: dr n. med. Dariusz Stencel dla czasopisma Medycyna Praktyczna Pediatria 2014/01
– Mataja.pl
Tagi: 1 rok życia dziecka, prawidłowy rozwój dziecka, rozwój emocjonalny, rozwój fizyczny, sprawność ruchowa, zmysły
Dodaj komentarz