Polskie prawo przewiduje, że każde dziecko powinno w określonych okresach życia zostać zaszczepione na najbardziej niebezpieczne choroby zakaźne – łącznie jest ich 12. Sprawdź, kiedy i na co trzeba szczepić niemowlęta, przedszkolaki oraz starsze dzieci.
Kalendarz szczepień zmienia się wraz z upływem czasu, więc dobrze jest raz na jakiś czas odświeżać wiedzę o aktualnym stanie rzeczy. Na dzień 1 stycznia 2025 w Polsce większość szczepień obowiązkowych skupia się na pierwszych sześciu latach życia dziecka. Nastolatkom podaje się już jedynie kilka dawek przypominających wybranych szczepionek.
Pierwsze dwie szczepionki noworodek otrzymuje w ciągu pierwszej doby swego życia, czyli jeszcze w szpitalu położniczym. Należą do nich:
- jednorazowa dawka szczepionki przeciwko gruźlicy (BCG10);
- pierwsza z trzech obowiązkowych dawek szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B).
Są to szczepionki, z którymi naprawdę nie warto walczyć. Noworodki znoszą je bardzo dobrze, a jedynie w przypadku masy poniżej 2000 g, wrodzonego deficytu odporności lub złego stanu klinicznego szczepienie się odkłada. Decyzję tą powinni podjąć jednak lekarze.
Obowiązkowe szczepienia niemowląt do 2 do 4 miesiąca życia
Z punktu widzenia profilaktyki ważnych chorób infekcyjnych, szczepionki w pierwszym półroczu życia są najistotniejsze. Warto zdawać sobie sprawę, że w tym okresie dzieci nie mają jeszcze rozwiniętej własnej odporności, a w przypadku zetknięcia się ze zjadliwymi patogenami, ich stan może być bardzo poważny.
W drugim miesiącu życia (po 6 tygodniu) obowiązkowe szczepienia są refundowane przez NFZ w następującym schemacie:
- szczepionka przeciwko krztuścowi, błonicy i tężcowi (DTP);
- szczepionka przeciwko bakterii Haemophilus influenzae typu b wywołującej ciężkie choroby dróg oddechowych i zapalenie opon mózgowych (Hib);
- druga dawka szczepionki przeciwko WZW B;
- pierwszą z trzech dawek skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom, która jest obowiązkowa dopiero od 2016 r. (PCV).
Między 3 a 4 miesiącem życia, a dokładniej 6-8 tygodni od poprzedniego szczepienia, niemowlęciu podaje się:
- drugą dawkę szczepionki DTP;
- pierwszą dawkę szczepionki przeciwko polio (IPV);
- drugą dawkę szczepionki Hib;
- drugą dawkę szczepionki przeciwko pneumokokom (PCV).
Tutaj warto dodać, że wspomniane wyżej szczepionki dostępne są w postaci tzw. szczepionek skojarzonych, czyli wieloskładnikowych. Obecnie najczęściej podaje się maluszkom szczepionkę 5w1 lub 6w1. W tej ostatniej jest dodatkowo szczepionka na WZW B.
Szczepionki skojarzone to oczywiście wygoda – dziecko kłute jest podczas wizyty tylko raz, co zaoszczędza wiele stresu, maluszkowi i rodzicom. Badania wskazują również, że w szczepionkach skojarzonych jest mniej antygenów, a po ich podaniu obserwuje się mniejszą częstotliwość występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Niestety, szczepionki wieloskładnikowe nie są refundowane przez NFZ, więc rodzice muszą sami wyłożyć na nie fundusze. Tu warto dodać, że nie ma nic złego w realizacji bezpłatnego schematu szczepień obowiązkowych – są one tak samo skuteczne, jak te płatne!
Sprawdź, co to jest NOP i czy należy się go bać: https://niebieskiepudelko.pl/szczepienie-dziecka/
Jakie szczepienia w 5-7 miesiącu życia?
Maluchy, które realizują standardowy kalendarz szczepień obowiązkowych, między 5 a 6 miesiącem życia muszą pojawić się na kolejne dawki następujących szczepionek:
- trzecia dawka szczepionki DTP;
- druga dawka szczepionki IPV;
- trzecia dawka szczepionki Hib.
Również w tym okresie możliwe jest dopłacenie za preparat wieloskładnikowy. Dodatkowo między 2 a 6 miesiącem życia, w terminie uzgodnionym z pediatrą, należy zaszczepić niemowlę na rotawirusy (RV), czyli wirusy wywołujące ostre infekcje układu pokarmowego grożące odwodnieniem. Ta szczepionka podawana jest w schemacie dwóch dawek w odstępie minimum 4 tygodni.
Ostatnią szczepionką obowiązkową podawaną dzieciom w pierwszym roku życia jest trzecia i ostatnia dawka szczepienia przeciwko WZW B, planowana zwykle na 7 miesiąc życia.
Szczepienia obowiązkowe w wieku od 1 do 6 lat
Najmniej lubianą przez rodziców i dzieci szczepionką obowiązkową jest tzw. „żywa szczepionka” przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR). Zawiera ona faktycznie żywe, atenuowane wirusy trzech chorób zakaźnych. Jej podanie bardzo często wiąże się z wystąpieniem u dziecka gorączki, a także rumienia, bólu i obrzęku w miejscu podania. Należy podkreślić, że są to krótkotrwałe działania niepożądane, które nie powinny zniechęcać do szczepienia. Pamiętajmy, że zwłaszcza u chłopców świnka może wywoływać groźne powikłania.
Pierwszą dawkę szczepionki MMR podaje się w wieku 13-15 miesięcy, a kolejną w wieku 6 lat. Równocześnie z pierwszą dawką MMR można podać dziecku również ostatnią, trzecią dawkę szczepienia przeciw pneumokokom. Kolejne wizyty u pediatry przypadają na:
- 16-18 miesiąc, kiedy maluszek otrzymuje kolejne dawki szczepionek DTP, IPV i Hib;
- 6 lat, kiedy oprócz drugiej dawki MMR podaje się też bezkomórkową szczepionkę przeciwko tężcowi, krztuścowi i błonicy (DTaP) oraz ostatnią dawkę szczepionki przeciw polio (IPV).
Dodajmy, że nastolatki w wieku 14 i 19 lat otrzymują jeszcze obowiązkowe dawki przypominające szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (bezpłatna Td lub płatna Tdap z obniżoną zawartością błonicy i krztuśca). I na tym kończy się kalendarz szczepień obowiązkowych dzieci i młodzieży.
Przeciwwskazania do szczepienia
Nie powinno się szczepić dzieci chorych (aktualne ostre schorzenia gorączkowe i biegunki). Przeciwwskazania do szczepień ustala jednak wyłącznie lekarz specjalista na podstawie informacji rodziców i samodzielnego badania. Jeśli masz wątpliwość, zadzwoń i zapytaj. Błahy katar wbrew pozorom nie jest z naukowego punktu widzenia uzasadnionym powodem do przełożenia szczepionki.
Bibliografia:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych, Dz.U. 2023 poz. 2077
Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2024 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2025, DZ. URZ. Min. Zdr. 2024.93
Kalendarz szczepień 2025, https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2025/
Tagi: obowiązkowe szczepienia dzieci, obowiązkowe szczepienia dzieci kalendarz
Dodaj komentarz