Niemowlęta poddaje się szeregowi badań, które mają na celu wykluczenie poważnych wad i chorób lub ewentualnie rozpoczęcie wczesnego ich leczenia. Preluksacja, inaczej USG bioderek, to jeden z kluczowych elementów screeningu ortopedycznego u dzieci. Kiedy wykonuje się badanie?
Po co wykonuje się USG stawów biodrowych u niemowląt?
Dysplazja stawu biodrowego to jeden z najczęściej diagnozowanych u niemowląt problemów mięśniowo-szkieletowych, który bywa wadą wrodzoną lub rozwija się w pierwszych tygodniach życia dziecka. Przyczyny mogą być różne – od skłonności genetycznych, po ciążę mnogą i poród pośladkowy. W każdym z tych przypadków mowa jest jednak o nieprawidłowym rozwoju stawu biodrowego związanym ze zniekształceniem panewki. Więzadła i torebka stawowa są zbyt wiotkie, a cały staw jest niestabilny, co stwarza ryzyko jego zwichnięcia, czyli wypadnięcia kości udowej poza obręb stawu.
Właśnie, aby nie dopuścić do najgorszego, wykonuje się powszechnie dzieciom przesiewowe badanie USG bioderek, zwane również preluksacją. Wczesna diagnoza umożliwia szybkie rozpoczęcie leczenia i daje najlepsze perspektywy. Bez terapii problem niestety się pogłębia i może poważnie utrudniać życie – zaniedbany często stwarza konieczność operacji chirurgicznej. Dodajmy, że w Polsce ok. 4-6% niemowląt cierpi na dysplazję stawu biodrowego; częściej są to dziewczynki.
Terminy i warunki preluksacji
Pierwsze badanie bioderek powinno zostać przeprowadzone ok. 6 tygodnia życia. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dziecko znajduje się w grupie wysokiego ryzyka ze względu na historię rodzinną lub współistnienie innych problemów kostnych, np. stopy końsko-szpotawej – wówczas pierwszą preluksację przeprowadza się jeszcze w szpitalu położniczym. Nawet pomyślne wyniki pierwszego badania nie oznaczają jeszcze, że dysplazja się nie rozwinie. Stąd USG bioderek powtarza się jeszcze, gdy maluszek skończy 12 tygodni.
Badanie można wykonać bezpłatnie dzięki refundacji NFZ – w tym celu potrzeba jednak skierowanie do poradni preluksacyjnej współpracującej z NFZ, które wystawia lekarz pediatra lub ortopeda. Alternatywnie rodzice mogą wykonać badanie odpłatnie, wybierając spośród szerokiego wachlarza poradni, które oferują komercyjne USG stawów biodrowych u niemowląt. W tym drugim przypadku skierowanie nie jest wymagane. Jakość obu wariantów jest porównywalna, ale trzeba mieć na uwadze, że na wizytę w ramach NFZ czeka się czasem kilka tygodni. Z drugiej strony, niektóre placówki prywatne oferują wyłącznie badania bez możliwości dalszych konsultacji i leczenia.
Uwaga! Symptomy takie jak nienaturalne ułożenie nóżek, różnice w ich długości, trudność rozchylania czy niesymetria fałdek skóry na udach i brzuchu mogą wskazywać na problemy ze stawem biodrowym. Należy na nie koniecznie zwrócić uwagę lekarza, który zleci szybsze USG.
Jak przebiega badanie USG bioderek?
Preluksacja jest bardzo ważnym badaniem, które jest nieinwazyjne, całkowicie bezpieczne i nie stwarza maluszkowi żadnego bólu. Trwa od kilku do kilkunastu minut i polega na masażu stawu biodrowego głowicą od USG, posmarowaną specjalnym żelem. Emituje ona fale ultradźwiękowe, które nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia niemowlęcia. Rodzice mogą być obecni podczas badania i uspokajać maluszka – można mu podać smoczek.
Poradnie preluksacyjne najczęściej wykonują badanie metodą prof. Grafa, która gwarantują wysoką wiarygodność. Wynik ustala się w skali czterech typów, gdzie Ia i Ib oznaczają staw prawidłowo rozwinięty, II dysplazję i niestabilny staw, III podwichnięte biodro, zaś IV zwichnięty staw.
USG bioderek pozwala ocenić nie tylko strukturę kości, ale także tkanek miękkich: ścięgien, mięśni, a nawet naczyń krwionośnych. Niemowlę po zdjęciu pieluszki i prostym badaniu fizykalnym układane jest na specjalnej leżance, najpierw na jednym boku, potem na drugim. Lekarz dokonuje oceny i pomiarów na podstawie utrwalonego na monitorze obrazu, więc niemowlę nie musi cały czas leżeć nieruchomo. Większość dzieci znosi badanie bardzo dobrze.
Dobra rada: Przed USG bioderek warto jest dziecko nakarmić, aby było spokojniejsze.
Wizyta w poradni preluksacyjnej – co warto wiedzieć?
Jeśli otrzymacie skierowanie do poradni preluksacyjnej, naprawdę warto z niego skorzystać. Nie tylko gwarantuje ono bezpłatne USG bioderek, ale również prawo do późniejszej opieki w przypadku wykrycia nieprawidłowości. Lekarza na podstawie wyników badania ustalają indywidualnie dalszy plan monitoringu oraz sugerują optymalną ścieżkę terapii. W wielu przypadkach pomagają specjalne ortezy ortopedyczne, np. tzw. szelki Pavlika. Lekarz poinformuje również o koniecznych zmianach w codziennej opiece nad maluszkiem, np. zalecanych sposobach noszenia czy przewijania dziecka.
Wizyta w poradni preluksacyjnej to nie tylko samo badanie USG stawów biodrowych u niemowlęcia, ale także wywiad rodzinny. Lekarz zapyta o historię dysplazji w rodzinie, przebieg ciąży i porodu – warto mieć te informacje przygotowane.
Bibliografia:
Nemours KidsHealth, https://kidshealth.org/en/parents/ultrasound-hip.html
Radiology Assistant, https://radiologyassistant.nl/pediatrics/hip/developmental-dysplasia-of-the-hip-ultrasound
Boston Children’s Hospital, https://www.childrenshospital.org/treatments/hip-ultrasound
International Hip Dysplasia Institute, https://hipdysplasia.org/ultrasound/
Ultrasonography, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5494873/
Tagi: dysplazja, preluksacja, usg bioderek
Dodaj komentarz