W 2024 r. zmieniły się zasady dotyczące dostępności badań prenatalnych dla Polek. Nowe reguły weszły w życie w czerwcu i mają za zadanie rozszerzenie opieki nad kobietami w ramach rządowego programu „Świadoma, bezpieczna ja”.
Przypomnijmy, że projekt „Świadoma, bezpieczna ja” to inicjatywa Ministerstwa Zdrowia skierowana do Polek w każdym wieku. Obejmuje on szczepienia przeciwko wirusowi HPV odpowiedzialnemu za rozwój raka szyjki macicy, ale także antykoncepcję awaryjną i terminację ciąży w przypadkach uzasadnionych prawem. W programie uwzględniono również zapłodnienie in vitro, zagadnienia związane z onkopłodnością oraz opiekę okołoporodową.
Sprawdź, ile kosztuje in vitro i czy jest dofinansowane w Polsce: https://niebieskiepudelko.pl/ile-kosztuje-in-vitro/
Badania prenatalne w Polsce – zmiana
Dotychczas prawo do bezpłatnych badań prenatalnych dotyczyło w Polsce wyłącznie kobiet w wieku od 35 roku życia. Wiązało się to ze zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia poważnych wad wrodzonych u starszych matek. Od 5 czerwca 2024 r. określone przez Ministerstwo Zdrowia badania prenatalne przysługują wszystkim ciężarnym Polkom, niezależnie od wieku.
Według szacunków Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji z programu może skorzystać ponad 210 tys. kobiet. To ważne, ponieważ wady wrodzone dotyczą wyłącznie kobiet w wieku 35+, a młodsze mamy nie powinny być dyskryminowane w dostępie do służby zdrowotnej. Ma to ogromne znaczenie zwłaszcza w kontekście coraz powszechniejszej niepłodności – każda ciąża wymaga dziś optymalnej opieki.
Jakie bezpłatne badania prenatalne przysługują Polkom?
Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 maja 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (Dz.U. 2024 poz. 767) podstawą do wykonania kobiecie badań prenatalnych jest skierowanie przez lekarza prowadzącego ciążę zawierające informacje o zaawansowaniu ciąży w tygodniach.
„Program badań prenatalnych” finansowany przez rząd obejmuje w szczególności poradnictwo oraz badania biochemiczne wykonywane między 11 a 14 tygodniem ciąży w następującym zakresie:
- Badanie poziomu estriolu
- Badanie poziom alfa-fetoproteiny (AFP)
- Badanie poziomu gonadotropiny kosmówkowej – wolnej podjednostki beta (free-β-HCG)
- Badanie poziomu białka PAPP-A z komputerową oceną ryzyka choroby płodu.
Dodatkowo program uwzględnia badania USG płodu w kierunku diagnostyki wad wrodzonych w:
- I trymestrze ciąży pomiędzy 11. a 14. tygodniem;
- II trymestrze ciąży pomiędzy 18. a 22. tygodniem i 6. dniem ciąży.
W uzasadnionych, wymienionych niżej przypadkach, ciężarna ma również prawo do bezpłatnych badań genetycznych obejmujących klasyczne badania cytogenetyczne, cytogenetyczne badania molekularne oraz badania metodami biologii molekularnej dobranymi w zależności od wielkości i rodzaju mutacji. Kryteria kwalifikacji do badań w tym zakresie obejmują:
- wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;
- stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka;
- stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenowo lub wieloczynnikową;
- stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.
Do udziału w programie w części „Poradnictwo i badania genetyczne” jest wymagane jest specjalne skierowanie, które zawierać będzie opis wcześniejszych badań i stwierdzonych w nich nieprawidłowości. Na tej samej zasadzie ciężarną kwalifikuje się do pobrania materiału genetycznego w ramach amniopunkcji, biopsji trofoblastu lub kordocentezy, czyli inwazyjnych badań prenatalnych wykonywanych tylko w przypadku uzasadnionych podejrzeń wad wrodzonych u płodu.
Czego nie obejmują bezpłatne badania prenatalne?
Rządowy program jest bardzo ważnym krokiem w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia ciężarnych w Polsce. Jego realizacja może np. umożliwić rozpoczęcie odpowiednio szybkiego leczenia płodu.
Jak to zwykle bywa, nie można jednak oczekiwać, że program finansowany z publicznych środków uwzględni najbardziej kompleksowe usługi diagnostyczne. Drogie nieinwazyjne badania prenatalne określane zbiorczo jako NIPT (z ang. non-invasive prenatal tests) dostępne są wyłącznie na życzenie pacjentki i w ramach jej osobistego budżetu. Mowa np. o badaniu NIFTY, Veracity czy Harmony.
Dodatkowym problemem, na który zwracają uwagę Polki, są problem z uzyskaniem dostępu do lekarza. Czekanie na wizytę i skierowanie zniechęca wiele kobiet do korzystania z publicznego pakietu badań i zwiększa brzemię ciążące nad finansowe nad młodymi rodzinami. Pozostaje mieć nadzieję, że i ten problem da się w przyszłości pozytywnie rozwiązać.
Jakie są Wasze doświadczenia związane z badaniami prenatalnymi w Polsce? Czy skorzystałyście już z publicznego programu czy może zdecydowałyście się zapłacić z własnej kieszeni? Czekamy na Wasze opinie.
Bibliografia:
Ministerstwo Zdrowia; https://www.gov.pl/web/zdrowie/bezpieczna-swiadoma-ja
Ministerstwo Zdrowia; https://www.gov.pl/web/zdrowie/badania-prenatalne
Dziennik Ustaw; https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20240000767
Tagi: badania prenatalne, test nifty, test nipt
Dodaj komentarz