Poród przedwczesny może nastąpić nagle i wywołać niepokój u przyszłych rodziców. Dotyczy on dzieci urodzonych przed 37. tygodniem życia i wiąże się z ryzykiem dla zdrowia noworodka. Wyjaśniamy, czym jest przedwczesny poród oraz wskazujemy najważniejsze informacje, o których warto wiedzieć.
Czym jest poród przedwczesny? Definicja
Poród przedwczesny to zakończenie ciąży między 22. a ukończonym 36. tygodniem ciąży. WHO poród przedwczesny definiuje jako taki, który występuje przed 259. dniem ciąży (czyli przed 37. tygodniem). Wcześniaki, czyli dzieci urodzone przedwcześnie, są narażone na problemy zdrowotne związane z niedojrzałością narządów. Kryterium rozpoznania porodu przedwczesnego można postawić na podstawie skurczów macicy prowadzących do zmian w szyjce macicy – jej skrócenia, rozwarcia lub przemieszczenia. W zależności od tygodnia ciąży, w którym dochodzi do porodu, ryzyko powikłań u noworodka może się znacznie różnić. Im wcześniejszy poród, tym większe zagrożenie dla życia i zdrowia dziecka. W literaturze medycznej wyróżnia się poród bardzo przedwczesny (poniżej 32 tygodnia) i skrajnie przedwczesny (poniżej 28. tygodnia).
Oblicz datę porodu!: https://niebieskiepudelko.pl/kalkulator-daty-porodu/, https://niebieskiepudelko.pl/termin-porodu/
Rodzaje porodu przedwczesnego
W diagnostyce porodu przedwczesnego wyróżnia się kilka jego typów, w zależności od przyczyn i przebiegu. Znajomość tych różnic pozwala lekarzom dobrać odpowiednie postępowanie i zwiększyć szanse na zahamowanie akcji porodowej oraz przedłużenie czasu trwania ciąży.
- Samoistny poród przedwczesny – rozpoczyna się samoistnie, bez interwencji zewnętrznej. Występują regularne skurcze, które prowadzą do skracania i rozwierania szyjki macicy. Jednak skurcze mogą być bezobjawowe, a ciężarna może ich nie zauważyć.
- Poród przedwczesny z przedwczesnym odpłynięciem płynu owodniowego – zwiększa ryzyko infekcji i wymaga pilnej oceny stanu płodu.
- Poród jatrogenny – do porodu dochodzi z przyczyn medycznych, najczęściej z powodu zagrożenia zdrowia i życia dziecka lub matki.
Przyczyny porodu przedwczesnego – czynniki ryzyka
Przyczyny przedwczesnego porodu są złożone i często trudne do jednoznacznego ustalenia. Wśród czynników ryzyka porodu przedwczesnego wymienia się m.in. infekcje wewnątrzmaciczne, niewydolność szyjki macicy, ciążę wielopłodową, zbyt krótki czas trwania ciąży w poprzednich porodach, a także przedwczesne pęknięcie błon płodowych. Znaczenie mają również choroby przewlekłe matki (np. cukrzyca, nadciśnienie), nieprawidłowości łożyska, a także silny stres, palenie tytoniu czy niska masa ciała ciężarnej. Ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego może być wyższe u kobiet, które przebyły już taki poród w przeszłości. Istnieje również grupa pacjentek z ciążą zagrożoną, u których występuje zwiększone ryzyko ze względu na nieprawidłową długość szyjki macicy – poniżej 25 mm. Czynnikiem alarmującym może być też skracająca się szyjka macicy przed 24. tygodniem ciąży, co zwiększa ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego i może wymagać odpowiedniej profilaktyki.
Jak rozpoznać przedwczesny poród?
Objawy przedwczesnego porodu mogą pojawić się nagle, dlatego warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę. Nie zawsze muszą być jednoznaczne – u części pacjentek przebieg jest początkowo łagodny, a pierwsze symptomy łatwo zbagatelizować. W przypadku ich wystąpienia należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, ponieważ szybka reakcja może zmniejszyć ryzyko wcześniejszego zakończenia ciąży.
Najczęstsze objawy przedwczesnego porodu to:
- Regularne skurcze macicy – występujące co 10 minut lub częściej, często towarzyszy im ból w podbrzuszu lub okolicy krzyżowej. Mogą to być zarówno skurcze o niewielkiej sile, jak i nasilające się z czasem.
- Uczucie parcia w dole brzucha – pojawiające się przed czasem, kiedy nie powinno występować, zwłaszcza w drugim trymestrze.
- Ból w dolnej części pleców – tępy, powtarzający się ból, który nie ustępuje po zmianie pozycji.
- Zwiększone lub zmniejszone upławy – szczególnie jeśli pojawia się wodnisty płyn, może to wskazywać na pęknięcie błon płodowych.
- Krwawienie z dróg rodnych – nawet niewielkie krwawienie powinno zostać skonsultowane, ponieważ może świadczyć o problemach z łożyskiem lub rozpoczęciem czynności porodowej.
- Uczucie nacisku na miednicę i zmiany w szyjce macicy – takie jak jej skrócenie, rozwarcie lub przemieszczenie (co można ocenić podczas badania ginekologicznego lub USG).
- Zmniejszona aktywność płodu – choć nie jest to bezpośredni objaw, może współwystępować i sygnalizować zagrożenie.
Jeśli poród przedwczesny jest zagrażający, lekarz może zlecić dodatkową diagnostykę: ocenę długości szyjki macicy, obecność skurczów macicy na KTG, badanie pH wydzieliny pochwowej, poziom stężenia fibronektyny płodowej lub obecność rozwarcia.
Zobacz również: poród naturalny a cesarskie cięcie: https://niebieskiepudelko.pl/porod-naturalny-a-cesarskie-ciecie/
Profilaktyka porodu przedwczesnego, czyli jak zapobiegać
Choć nie każdy przypadek porodu przedwczesnego da się przewidzieć, wiele sytuacji da się kontrolować poprzez odpowiednią profilaktykę. Celem jest wydłużenie czasu trwania ciąży i zapewnienie płodowi jak najlepszych warunków do rozwoju. Działania profilaktyczne wdraża się szczególnie u pacjentek z grupy ryzyka lub objawami zagrażającego porodu przedwczesnego. Jak zminimalizować ryzyko porodu przedwczesnego?
- Monitorowanie długości szyjki macicy – u kobiet z ciążą pojedynczą i bezobjawową szyjka poniżej 25 mm przed 24. tygodniem ciąży wiąże się z większym ryzykiem. W takim przypadku możliwe jest wdrożenie leczenia zapobiegającego dalszemu skracaniu.
- Stosowanie dopochwowego progesteronu – wykazano, że zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego u kobiet z krótką szyjką macicy. Leczenie polega na podaniu odpowiedniej dawki leku codziennie, najczęściej do 34. tygodnia ciąży.
- Zakładanie szwu okrężnego szyjki macicy (cerclage) – stosuje się go w przypadku niewydolności szyjki, najczęściej między 12. a 24. tygodniem ciąży. Szew ma zapobiec dalszemu rozwieraniu się szyjki i utrzymać ciążę do późniejszego etapu.
- Odpowiednia opieka prenatalna – regularne wizyty, badania USG i monitorowanie stanu płodu oraz macicy pozwalają wcześniej wykrywać nieprawidłowości i reagować na nie.
- Ograniczenie stresu i wysiłku fizycznego – odpoczynek i unikanie nadmiernego obciążenia mogą pomóc zmniejszyć ryzyko przedwczesnego zakończenia ciąży.
- Unikanie czynników szkodliwych – takich jak palenie papierosów, nadużywanie kofeiny czy kontakt z substancjami toksycznymi.
W profilaktyce porodu przedwczesnego duże znaczenie ma także edukacja pacjentek i świadomość, jakie objawy powinny niepokoić. Dzięki szybkiej reakcji można w wielu przypadkach zapobiec przedwczesnemu pęknięciu błon płodowych, rozwojowi infekcji lub nasileniu czynności skurczowej macicy.
Pessar w ciąży
Pessar to elastyczny krążek zakładany dopochwowo, stosowany u kobiet z ryzykiem przedwczesnego porodu. Jego zadaniem jest mechaniczne wsparcie szyjki macicy i zmniejszenie nacisku płodu. Najczęściej stosuje się go przy skróceniu szyjki macicy poniżej 25 mm, zwłaszcza w ciąży pojedynczej. Passar zakłada lekarz, a jego obecność wymaga regularnej kontroli.
Opieka okołoporodowa po porodzie przedwczesnym
Gdy dojdzie do porodu przed 37. tygodniem, noworodek wymaga specjalistycznej opieki. W zależności od stopnia wcześniactwa, dziecko może trafić na oddział intensywnej terapii noworodka, gdzie monitoruje się jego oddech, temperaturę i odżywianie. Istnieje ryzyko powikłań, dlatego ważna jest szybka reakcja zespołu neonatologicznego. Wskazania do takiej opieki obejmują m.in. niską masę urodzeniową, niedojrzałość układu oddechowego czy problemy z termoregulacją. Wsparcie dotyczy również matki – szczególnie gdy poród był nagły lub ciąża miała trudny przebieg. Opieka okołoporodowa obejmuje zatem zarówno aspekt medyczny, jak i psychologiczny, pomagając rodzinie w adaptacji do nowej sytuacji i kontynuacji opieki po wypisie.
Bibliografia:
American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) and Society for Maternal-Fetal Medicine (SMFM): Obstetric care consensus on periviable birth
Who.int: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/preterm-birth
Pubmed.ncbi.nlm.nih.gov: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31553800/
Tagi: pessar, przedwczesny poród, wcześniak
Dodaj komentarz