Nie każda ciąża rozwija się w sposób optymalny. Czasami usłyszymy od lekarza diagnozę, która wywołuje bunt i panikę. Hipotrofia to jedno z możliwych zaburzeń płodu, które daje jednak nadzieję.
Hipotrofia (hipoplazja) wewnątrzmaciczna, inaczej IUGR (z ang.: Intrauterine Growth Restriction) to wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu. Mówimy o nim wtedy, gdy masa lub długość ciała płodu są niedostateczne w stosunku do wieku płodowego. W zależności od wpływu czynników wywołujących IUGR na symetrię ciała płodu wyróżniamy dwie jego postacie: symetryczną i asymetryczną. Szacuje się, że zaburzenie to dotyczy nawet 3-10% wszystkich ciąż, a więc nie jest, niestety, zjawiskiem rzadkim.
Co należy o hipotrofii wiedzieć? Jak ją zdiagnozować i leczyć? Jakie są perspektywy na przyszłość?
Rodzaje i przyczyny hipotrofii
Hipotrofia symetryczna występuje, gdy czynnik patogenny zadziałał w pierwszym trymestrze ciąży. Następuje wówczas równomierne zahamowanie wzrostu wszystkich części ciała – cały płód jest po prostu mniejszy. Do najczęstszych przyczyn tej sytuacji należą:
- zakażenia wewnątrzmaciczne;
- choroby chromosomowe płodu i zaburzenia genetyczne, np. zespół Downa;
- alkoholizm matki lub palenie papierosów;
- przyjmowanie przez ciężarną niektórych leków, np. antybiotyków, sulfonamidów;
- ciąża mnoga;
- infekcje wirusowe takie jak różyczka, opryszczki, ospa wietrzna, cytomegalia;
- infekcje pierwotniakowe, np. toksoplazmoza;
- niski wzrost matki.
Hipotrofia asymetryczna natomiast pojawia się, gdy niekorzystny czynnik zadziałał w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Wówczas obserwuje się asymetrię budowy ciała: wymiar główki i nóżek płodu są prawidłowe, ale zmniejszeniu ulega przede wszystkim obwód brzucha. W takiej sytuacji niedobory wzrostu mogą występować niezależnie od niedoborów masy. Następuje zmniejszenie ilości glikogenu i tkanki tłuszczowej oraz niedorozwój wszystkich narządów płodu oprócz mózgu, serca i nadnerczy, które chronione są przez kompensacyjnie zwiększony przepływ krwi kosztem innych układów. Zwiększa się ryzyko niedotlenienia płodu, a także jego hipoglikemii (niedostatku cukru) i hiperlipidemii (nadmiaru tłuszczy). Najczęstszymi przyczynami tej postaci hipotrofii są:
- cukrzyca ciążowa;
- nadciśnienie tętnicze;
- niedożywienie matki;
- choroby nerek, wady serca oraz niedokrwistość u ciężarnej.
Bezpośrednimi naturalnymi przyczynami hipotrofii (niezwiązanymi z innymi chorobami lub stosowaniem używek) są najczęściej niewydolność łożyskowa, częściowe boczne oddzielenie łożyska, zakrzepica naczyń łożyskowych, pojedyncza tętnica pępowiny oraz zaburzenia chromosomalne różnego rodzaju.
Jak się wykrywa hipotrofię?
Zaburzenie zwykle diagnozuje się podczas badania USG płodu lub bezpośrednio po urodzeniu, na sali porodowej. W obu przypadkach mierzy się długość ciała dziecka (w drugim także jego masę) i porównuje z przyjętymi normami dla płci i wieku. Za patologiczny uznaje się deficyt przekraczający dwukrotną wartość odchylenia standardowego w danej populacji. Inne źródła podają jako kryterium masę ciała płodu poniżej 10. percentyla odpowiedniego dla danego wieku i płci, niezależnie od przyczyny.
Najczęściej wykorzystywanym parametrem ultrasonograficznym w diagnostyce IUGR jest obwód brzucha płodu.
Czy hipotrofię da się leczyć?
Stwierdzenie hipotrofii nie jest powodem do paniki. Owszem, matka w ciąży musi znaleźć się pod szczególną opieką i kontrolą, gdyż w najczarniejszym scenariuszu grozi jej ryzyko obumarcia płodu po 36. tygodniu. Lekarze monitorują więc konsekwentnie ruchy płodu, jego tętno, przepływy krwi w naczyniach. Często wymagana jest hospitalizacja.
W zależności od skali zaburzenia i postępu negatywnych zmian decyduje się o utrzymaniu ciąży z ciągłym monitoringiem lub wcześniejsze wywołanie porodu. Współczesnej medycynie łatwiej jest utrzymywać i odżywiać hipotroficzny płód w inkubatorze niż wewnątrz macicy. Należy się liczyć z możliwością, że, nawet jeśli ciąża będzie donoszona, dziecko będzie miało problemy z oddychaniem, niski wynik w skali Apgar czy problemy z utrzymaniem temperatury ciała.
Czy hipotrofii można zapobiegać?
Nie wszystkie negatywne scenariusze w ciąży da się przewidzieć i wykluczyć. Ograniczeniu ryzyka hipotrofii wyraźnie sprzyja jednak zdrowy tryb życia ciężarnej, w tym odpowiednia dieta, dużo odpoczynku oraz powstrzymywanie się od używek. Kluczowe są również regularne wizyty u ginekologa, które pozwalają reagować na ewentualne infekcje czy choroby i nie dopuścić tym samym do poważnych zaburzeń rozwoju płodu!
Bibliografia:
https://www.webmd.com/baby/fgr-fetal-growth-restriction#1
https://medlineplus.gov/ency/article/001500.htm
https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=fetal-growth-restriction-90-P02462
Tagi: długość, hipoplazja, hipoplazja wewnątrzmaciczna, Hipotrofia, hipotrofia asymetryczna, hipotrofia symetryczna, hipotrofia wewnątrzmaciczna, IUGR, masa, płód, postać asymetryczna, postać symetryczna, symetria, symetria ciała, wiek płodowy
Dodaj komentarz