Nadwaga i otyłość nie są zdrowe i w coraz większy sposób zagrażają globalnej populacji. W okresie ciąży nadmiar kilogramów nabiera jednak szczególnego znaczenia…
We współczesnej praktyce położniczej otyłość u ciężarnych uważana jest za jeden z najpowszechniejszych czynników ryzyka. Mowa przede wszystkim o stanie, w którym kobieta już przed poczęciem ma zbyt dużą wagę ciała w kategoriach wskaźnika BMI. Przypomnijmy, że wedle międzynarodowych standardów uznanych przez Światową Organizację Zdrowia, BMI liczone jako iloraz wagi ciała w kilogramach i wzrostu w metrach podniesionego do potęgi drugiej, powinien znajdować się w granicach 18.5 – 24.9. Wynik powyżej 30 uważany jest za otyłość pierwszego stopnia, w granicach 35.0 – 39.0 za otyłość drugiego stopnia, zaś powyżej 40 za otyłość trzeciego stopnia.
Schudnąć przed ciążą?
Masywne przybieranie na wadze w czasie ciąży nie jest z punktu widzenia medycyny tak niebezpieczne jak poczęcie z nadmiarem kilogramów, o ile kobieta przed ciążą mieści się w kategoriach zdrowej, normalnej wagi. Planowanie dziecka powinno więc uwzględniać zdrowszą dietę i odpowiednią dawkę aktywności fizycznej, tym bardziej że otyłość uznawana jest oficjalnie za czynnik obniżający płodność, tak u kobiet, jak u mężczyzn!
Wysoki wskaźnik BMI w badaniach naukowych okazuje się często towarzyszyć zaburzeniom owulacji, a czasem wręcz jej brakowi, zaś nawet u kobiet o prawidłowych cyklach może wydłużyć okres starań o dziecko. Otyłość okazuje się bowiem przekładać na hiperinsulemię, a w konsekwencji również na nadmiar wydzielanych hormonów androgennych, co poważnie zaburza cykle miesiączkowe i płodność jako taką. Zdaniem ekspertów u kobiet w wieku rozrodczym z każdym 1 kg/m2 powyżej wskaźnika BMI 29 o 4% zmniejsza się prawdopodobieństwo zajścia w ciążę w ciągu 1 roku od rozpoczęcia starań!
Cukrzyca i preeklampsja
Dwa najczęstsze powikłania otyłości w stanie ciężarnym to cukrzyca ciążowa oraz preeklampsja, czyli stan przedrzucawkowy. Dla przykładu, u kobiet z normalną wagą ciała prawdopodobieństwo rozwinięcia cukrzycy w czasie ciąży jest mniejsze niż 1%, podczas gdy przy BMI powyżej 40 przekracza już 10%. Przypomnijmy, że cukrzyca ciążowa nie tylko zwiększa ryzyko porodu przez cesarskie cięcie (https://niebieskiepudelko.pl/cesarskie-ciecie-wszystko-co-trzeba-wiedziec-o-zabiegu-i-jego-kosztach/), ale może również przyczyniać się do rozwoju cukrzycy w późniejszym życiu.
Preeklampsja z kolei, manifestująca się jako podwyższone ciśnienie krwi w czasie ciąży, jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu kobiety ze względu potencjalną niewydolność nerek i wątroby. Kobiety z preeklampsją doznają też rzucawek, a czasem wręcz udaru. W efekcie często wymagany jest przedwczesny poród.
Inne komplikacje dla matki
Powyższe dwa problemy, choć stosunkowo najczęstsze, nie są jednak jedynymi znaczącymi konsekwencjami otyłości u ciężarnych. Bardzo ryzykiem są bowiem także poronienia, w tym powtarzające się poronienia. W świetle dotychczasowych badań kobiety o BMI wyższym niż 25 mają również większe ryzyko rozwoju zakrzepicy żył głębokich, zarówno w okresie ciąży, jak i bezpośrednio po niej, a także zwiększoną skłonność do bezdechu sennego. Trudniejsze są same porody, które częściej wymagają wywoływania lub wspomagania, łącznie z użyciem narzędzi takich jak kleszcze, i, niestety, częściej kończą się śmiercią matki. Otyłym kobietom ponadto częściej przytrafiają się krwotoki okołoporodowe i infekcje macicy oraz układu moczowego.
Niestety, na tym złych wiadomości nie koniec. Otyłość matki bowiem w drastyczny sposób może zaciążyć i na zdrowiu dziecka…
Otyłość ciężarnej a zdrowie dziecka
Wskaźnik BMI powyżej 30 przekłada się w wyraźny sposób na wagę samego dziecka, zwłaszcza jeśli matka cierpi dodatkowo na cukrzycę w czasie ciąży. Makrosomia płodu oznacza, że noworodek waży powyżej 4 kilogramy, co, jak się łatwo domyśleć, nie ułatwia porodu. Znacznie częściej obserwuje się w takich wypadkach medyczną potrzebę porodu przez cesarskie cięcie, a także dystocję barkową przy naturalnym porodzie.
Niestety, duże dziecko nie jest jeszcze dramatem w porównaniu z innymi zagrożeniami bezpośrednio skorelowanymi z wysoką wagą ciężarnej i/lub szerokim obwodem talii przed poczęciem. Z obserwacji przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii wynika na przykład, że podczas gdy kobiety o normalnej wadze doświadczają martwego urodzenia (https://niebieskiepudelko.pl/martwe-urodzenia/) w 4 przypadkach na tysiąc, u kobiet z BMI powyżej 30 wskaźnik ten wynosi już prawie 7 przypadków na tysiąc. Znacznie częstsze są również wady wrodzone płodu łącznie z rozszczepem kręgosłupa, przepukliną pępowinową oraz wadami serca. Zjawiska te wydają się mieć związek zarówno z cukrzycą ciążową i insulinoodpornością, jak i deficytami mineralno-witaminowymi, które są powszechne u osób otyłych.
Podsumowując…
Wysoka waga kobiety przekłada na się na mniejsze szanse zajścia w ciążę, przy jednocześnie zwiększonym ryzyku poronienia, poważnych komplikacji, a nawet wad wrodzonych czy śmierci płodu. Nie oznacza to oczywiście, że każda ciężarna, której BMI przewyższa 25 czy 30 powinna usiąść i płakać. Wspomniane wyżej ryzyka, choć podwyższone w stosunku do ogółu populacji, i tak dotyczą jedynie mniejszości kobiet. Większość, nawet przy obszerniejszych kształtach, rodzi jednak zdrowe dzieci bez poważniejszych skutków zdrowotnych.
Tym niemniej, należy pamiętać, że:
- Przed planowaną ciążą warto próbować obniżyć wagę ciała przynajmniej poniżej poziomu BMI 30;
- W przypadku poczęcia przy nadmiernej wadze należy starannie dobierać jadłospis (https://niebieskiepudelko.pl/jak-sie-odzywiac-przed-zajsciem-w-ciaze/), tak, aby nie przybrać w czasie ciąży więcej niż 10 kilogramów – jego podstawą powinny być produkty pełnoziarniste, owoce, warzywa i chude białko;
- Otyłość jako czynnik ryzyka powinna motywować do szczególnie pieczołowitego przestrzegania wizyt kontrolnych i zleconych badań, ze szczególnym naciskiem na pomiary glukozy we krwi i ciśnienia tętniczego krwi.
Dodaj komentarz