W dobie pogłębiającego się kryzysu niepłodności każda szansa na macierzyństwo bywa na wagę złota. W wielu krajach świata surogatki są dla bezdzietnych par szansą na wymarzoną rodzinę; w innych rozwiązanie to otacza wciąż jeszcze sporo kontrowersji. Czy w Polsce można skorzystać z pomocy matki zastępczej?
Surogatka – co to znaczy?
Pojęcie surogacji opisuje sytuację, w której kobieta decyduje się donosić ciążę dla innej osoby lub związku dwojga ludzi. Po porodzie oddaje dziecko przyszłym rodzicom, zrzekając się praw rodzicielskich.
Wydaje się proste, ale w rzeczywistości jest to proces bardzo skomplikowany pod względem prawnym, fizycznym i emocjonalnym. W różnych państwach obowiązują różne zasady dotyczące surogacji, a w wielu jest to wciąż nieuregulowana szara strefa.
Płód może być wynikiem sztucznego zapłodnienia w oparciu o materiał genetyczny jednego lub obu przyszłych rodziców, ale nie musi. Zarówno komórka jajowa jak i nasienie wykorzystane w procesie zapłodnienia in vitro mogą pochodzić od anonimowych dawców. W wielu krajach wykorzystanie komórki jajowej surogatki jest ze względów etycznych zakazane.
Dowiedz się więcej o problemie niepłodności: https://niebieskiepudelko.pl/nieplodnosc/
Dlaczego ludzie korzystają z pomocy surogatek?
Tutaj scenariuszy może być wiele. Bardzo często na surogację decydują się kobiety, które nie mogą zostać matkami wskutek zabiegu usunięcia macicy lub jajników bądź też innych fizjologicznych zaburzeń. Dla innych kobiet zajście w ciążę może być niebezpieczne z powodu uwarunkowań zdrowotnych albo też problemem nie jest poczęcie, ale utrzymanie ciąży, która kończy się spontanicznym poronieniem. Bywa też tak, że starsza para chce skorzystać z zamrożonego wcześniej materiału genetycznego. W niektórych państwach z surogatki korzystają również męskie pary homoseksualne, które pragną wykorzystać własne nasienie (jednego z partnerów).
Czy za surogację się płaci?
To kolejna kwestia, która różni się w różnych częściach świata. W niektórych krajach rozwiniętych, gdzie surogacja jest zalegalizowana i uregulowana, często jedynym dopuszczalnym scenariuszem jest tzw. surogacja altruistyczna. Oznacza to, że matka zastępcza nie otrzymuje wynagrodzenia za donoszenie ciąży, ale może liczyć na pokrycie wszystkich wydatków związanych z procesem. Kliniki leczenia niepłodności wykonujące zapłodnienia in vitro mają zwykle specjalny cennik dla procedur wykonywanych przy współpracy z surogatką. W części Stanów Zjednoczonych, Indiach, Rosji czy Ukrainie legalne jest komercyjne macierzyństwo zastępcze.
W poszukiwaniach surogatek zainteresowanym parom pomagają wyspecjalizowane agencje, które starają się chronić interesy obu stron i zapobiegają ewentualnym nadużyciom. Kandydatki muszą spełniać szereg wymogów zdrowotnych – włącznie z określonym wiekiem (minimum 21 lat) i historią zdrowych donoszonych ciąż. Prawo zwykle nie zabrania korzystania z pomocy zaprzyjaźnionych kobiet.
Zalety i wady surogacji
Czy surogacja to dobre rozwiązanie? Tysiące związków, które dzięki matkom zastępczym doczekały się potomstwa na pewno powiedzą, że tak. Korzystanie z surogatki znacząco zwiększa bowiem szanse na dziecko w przypadku par od lat borykających się z niepłodnością. Co ważne, bardzo często jest to potomstwo biologiczne chociaż jednego z przyszłych rodziców. W przeciwieństwie do adopcji surogacja daje też możliwość przeżywania całej ciąży, a nawet wywierania na nią realnego wpływu poprzez zapewnienie matce zastępczej jak najlepszej opieki.
Z drugiej strony, korzystanie z pomocy surogatki czasem komplikuje związki, wprowadza emocjonalne rozchwianie i wiąże się z dużym stresem, tym bardziej, że zwykle chodzi o współpracę z obcą osobą na bardzo intymnym poziomie.
Co zyskuje surogatka? Przede wszystkim satysfakcję z pomocy innym. Dla niektórych matek zastępczych ważne są też takie aspekty jak możliwość przeżycia kolejnej ciąży, dostęp do wysokiej jakości opieki medycznej, nawiązanie nowych więzi, a w niektórych przypadkach również pokaźna rekompensata pieniężna, która pozwala realizować własne cele życiowe.
Z drugiej strony, surogatka ryzykuje własne zdrowie, ogranicza swój styl życia na 10 miesięcy i musi liczyć się z trudnymi emocjami po porodzie.
Surogatki w Polsce
W Polsce, póki co, nie istnieje prawo, które określałoby ramy dla surogacji. Jedyna ustawa, do której można się odnieść, to ustawa z 25.06.2015 r. o leczeniu niepłodności (Dz.U. z 2020 r. poz. 442). Nie pokrywa ona jednak wielu bardzo istotnych kwestii. W świetle prawa jednak w naszym kraju matką dziecka jest zawsze kobieta, która je urodziła.
W rezultacie surogacja nie jest de facto nielegalna, ale nie rządzą nią też żadne oficjalne zasady. Surogatki w Polsce, podobnie jak korzystający z ich pomocy rodzice, nie mogą więc liczyć na żadne gwarancje. Umowy między matką zastępczą a rodzicami formułowane są na indywidualnej podstawie i kwestie takie jak finansowa rekompensata, ustalane są przez strony. Surogatka obiecuje zrzec się prawd do dziecka po porodzie, tak, aby para mogła je adaptować. Ostateczną decyzję podejmuje jednak sąd rodzinny. Naturalnie, kobieta może po porodzie zmienić zdanie, a według polskiego prawa jest matką, póki sama nie zrzeknie się praw rodzicielskich.
Z mediów wynika, że surogatki w Polsce działają, ale niejako „w podziemiu”. Pary marzące o dziecku z jednej strony mają więc szansę na pomoc, z drugiej jednak cały proces jest kontrowersyjny i ryzykowny. Wiele kobiet ogłasza się w internecie, oferując „macicę do wynajęcia” i oczekuje za to sowitej zapłaty. Sceptycy mówią więc o handlu dziećmi.
Jedno jest pewne: zapotrzebowanie na surogatki w Polsce jest realne, a póki prawo nie odniesie się do tej kwestii, póty furtka do nadużyć i nieetycznych decyzji będzie otwarta. Przypomnijmy, że według Światowej Organizacji Zdrowia surogacja jest jedną z technik wspomaganego rozrodu.
Tagi: matka zastępcza, surogacja, surogatka
Dodaj komentarz