Nawet co 10 kobieta w wieku rozrodczym cierpieć może na zespół policystycznych jajników. Objawy łagodnej postaci tej choroby bywają często lekceważone, a diagnoza stawiana jest dopiero w obliczu trudności z zajściem w ciążę. Sprawdź, jak można leczyć PCOS i jakie są prognozy na macierzyństwo?
Co to jest zespół policystycznych jajników?
Z medycznego punktu widzenia zespół policystycznych jajników (PCOS, z ang. Polycystic ovary syndrome) to dość złożony kompleks zaburzeń endokrynologicznych i metabolicznych. Nie wiemy dokładnie, jakie są jego przyczyny, ale z badań naukowych wynika, że do czynników ryzyka zalicza się:
- styl życia i odżywiania;
- genetykę;
- ekspozycję na zanieczyszczenia środowiska i toksyny;
- zaburzenia mikroflory bakteryjnej jelit.
W klinicznym rozpoznaniu PCOS stwierdza się, że przynajmniej jeden z jajników ma objętość większą niż 10 ml i w przynajmniej jednym stwierdza się ok. 10 cyst o rozmiarach od 2 do 9 mm. Cysty to widoczne na USG pęcherzyki wypełnione płynem, które rozwijają się na brzegach jajników. Problem nie ogranicza się jednak do zmian w narządach rodnych i wpływa zwykle również na cykle miesiączkowe, wygląd kobiety oraz jej płodność.
Sprawdź, jak Twój cykl miesiączkowy wpływa na szanse zajścia w ciążę: https://niebieskiepudelko.pl/cykl-miesiaczkowy/
Zespół policystycznych jajników – objawy, które mogą niepokoić
W większości przypadków diagnoza PCOS stawiana jest między 20 a 30 rokiem życia kobiety. Objawy zespołu policystycznych jajników mogą jednak być ewidentne już wcześniej, ale zrzucane są na karb młodego wieku i nieuregulowanej jeszcze gospodarki hormonalnej.
Co więc może wskazywać na zespół policystycznych jajników? Objawy obejmują przede wszystkim:
- nieregularne cykle menstruacyjne, najczęściej dłuższe niż 35 dni;
- długie miesiączki;
- nasilony trądzik;
- otyłość;
- skłonności do depresji;
- nadmierne owłosienie na twarzy i ciele (tzw. hirustyzm);
- łysienie typu męskiego;
- problemy z zajściem w ciążę.
W pogłębionej analizie medycznej PCOS często asocjowany jest ze wzrostem odporności na insulinę, który w długim okresie może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu II. To jedna z kluczowych przyczyn, dla których zespół policystycznych jajników należy diagnozować możliwie wcześnie i wdrażać odpowiednie leczenie. Inne komplikacje, poza wspomnianymi już zaburzeniami płodności, obejmują bezdech senny, zaburzenia odżywiania, choroby serca i naczyń krwionośnych, a nawet stany zapalne wątroby wynikające z akumulacji tkanki tłuszczowej.
Podsumowując, niewyjaśniona nadwaga w połączeniu z zaburzeniami menstruacyjnymi, problemami z cerą i nadmiernym owłosieniem to wystarczający powód, aby skonsultować się z ginekologiem. Lekarz oprócz badania USG może zlecić też testy krwi w celu oznaczenia poziomu poszczególnych hormonów, a także poziomu cholesterolu, trójglicerydów i glukozy.
Metody leczenia PCOS
Na szczęście z zespołem policystycznych jajników można skutecznie walczyć – terapia opiera się w przede wszystkim na redukcji objawów towarzyszących schorzeniu. Nie mówi się więc o wyleczeniu PCOS, ale raczej o poprawie komfortu życia i w tym zakresie medycyna ma spore sukcesy.
Przede wszystkim więc lekarze sugerują zmianę stylu życia. Utrata nadprogramowych kilogramów wynikająca z diety o niższej zawartości kalorii i umiarkowanie intensywnym treningu sportowym przynosi fantastyczne rezultaty – nawet 5% wagi mniej wyraźnie redukuje nasilenie objawów, a dodatkowo zwiększa skuteczność farmakoterapii.
W leczeniu zespołu policystycznych jajników stosowane są m.in.:
- dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna, ograniczająca produkcję hormonów męskich odpowiedzialnych na trądzik i hirusytyzm;
- gestagen pomagający regulować długość cykli;
- leki antyandrogenowe ograniczające działanie testosteronu;
- leki zwiększające wrażliwość komórek na insulinę, metformina;
- leki przeciwtrądzikowe;
- prebiotyki i probiotyki;
- suplementy z wapniem i witaminą D.
Wciąż rozwijane są nowe leki, które mają na celu złagodzenie dolegliwości związanych PCOS. Do najbardziej obiecujących należą kisspeptyna (hormon podwzgórza mózgowego), neurokinina (neuroprzekaźnik oddziałujący na produkcję hormonów), dynorfina (peptyd opioidowy) i inne. Perspektywy jeszcze skuteczniejszego leczenia zespołu policystycznych jajników są więc bardzo pozytywne.
Póki co nie ulega wątpliwości, że zmiana stylu życia, ograniczenie wagi i terapie farmakologiczne mogą przynieść ogromną poprawę. Wiele kobiet obserwuje też pozytywne zmiany po porodzie. Niestety, nie są one zwykle trwałe i należy kontynuować leczenie oraz prewencję, aby zapobiec zaostrzeniu się stanu.
Zespół policystycznych jajników a ciąża
PCOS bardzo często jest przyczyna zaburzeń owulacji lub jej całkowitego braku. Szacuje się, że aż 70-80% pacjentek cierpi na bezpłodność. Na szczęście nie musi być ona trwała. Kobietom planującym ciążę podaje się szereg leków mających na celu uregulowanie cykli i przywrócenie owulacji. Do najważniejszych w tej kategorii należą klomifen, letrozol oraz hormon FSH (gonadotropiny) w zastrzykach, stosowany do stymulacji jajników. Jeśli zespół policystycznych jajników jest leczony, a ciąża mimo to nie nadchodzi, lekarz może zasugerować zapłodnienie in vitro.
Jednym z bardziej obiecujących preparatów jest dziś również myo-insitol przywracający sprawność jajników – to suplement diety, dostępny bez recepty, ale jego stosowanie należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.
Niestety, nawet jeśli dojdzie do zapłodnienia, PCOS może zwiększać ryzyko powikłań w ciąży. Należą do nich poronienia, przedwczesny poród, wysokie ciśnienie oraz cukrzyca ciążowa. Głównym sposobem zapobiegania tym problemom jest dbanie o siebie – utrzymywanie wagi pod kontrolą, unikanie nadmiaru węglowodanów w diecie i aktywnych styl życia. Zdarza się też, że noworodki pacjentek z zespołem policystycznych jajników są bardzo duże i wymagane jest cesarskie cięcie.
Podsumowując, diagnoza PCOS nie przekreśla szans na macierzyństwo. Łagodniejsze postacie choroby mogą wcale nie ograniczać płodności, te poważniejsze zaś można skutecznie leczyć, łącząc niefarmakologiczne metody i leki hormonalne. Dwa kluczowe czynniki sukcesu to możliwie wczesna diagnoza oraz sumienne przestrzeganie zaleceń lekarza!
Bibliografia:
Journal of Clinical Medicine; https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9964744/
BMJ Journals, https://bmjmedicine.bmj.com/content/2/1/e000548
Pharmaceutical Bioprocessing, https://www.openaccessjournals.com/articles/polycystic-ovarian-syndrome-insights-into-pathogenesis-diagnosis-prognosis-pharmacological-and-nonpharmacological-treatment.html
Womens Health, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7789031/
JAMA Network Open, https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2822874
Tagi: pcos, zespół policystycznych jajników
Dodaj komentarz