Żaden rodzic nie lubi, gdy dziecko nie śpi w nocy; każdy chciałby jakoś ten problem rozwiązać. W aptekach pojawiły się tymczasem żelki z melatoniną, które obiecują szybkie zasypianie i błogi sen w nocy. Niestety, realia nie są takie różowe, jak obiecują producenci. Melatonina dla dzieci to temat kontrowersyjny.
Melatonina na sen – jak działa?
Bezsenność jest plagą, która nęka ludzi w różnym wieku i odciska wyraźne piętno na codziennym funkcjonowaniu. Przez wiele lat główną deską ratunku były tabletki na sen zawierające substancje uspokajające i wyciszające – niestety, wiele z nich okazało się silnie nawykowymi. Stąd też tak wielkim hitem stała się melatonina, czyli naturalny hormon (choć pozyskany syntetycznie) w łatwej do połknięcia tabletce. Reklamowano go przez lata jako środek całkowicie bezpieczny i niepowodujący uzależnień.
Jak działa melatonina? Szyszynka to gruczoł w mózgu, który w odpowiedzi na zmniejszający się poziom światła w otoczeniu zaczyna wydzielać melatoninę. Zastępuje ona malejący w ciągu dnia kortyzol, który pobudza nas do działania, i sprawa, że oczy zaczynają kleić się same. Nad ranem kortyzol znów wygrywa, a melatonina ustępuje mu miejsca wraz z nastaniem dziennej jasności.
Ten prosty cykl ulega jednak zaburzeniom z wielu różnych przyczyn. Wprowadzenie na rynek suplementów z melatoniną na sen – dostępnych bez recepty – pozwoliło zastąpić klasyczne tabletki na sen „naturalnym hormonem”. Skuteczność melatoniny jest faktycznie wysoka i grono miłośników zaczęło się dość szybko poszerzać.
Melatonina dla dzieci – tak czy nie?
Jak każdy lek, melatonina ma pewne skutki uboczne. Należą do nich przede wszystkim bóle głowy, zawroty, mdłości i uczucie ospałości następnego dnia. Poprawa jakości snu jest jednak na tyle wyraźna, że w Stanach Zjednoczonych użycie melatoniny w ciągu dekady wzrosło wśród dorosłych dwukrotnie.
Tymczasem od kilku lat naukowcy zaczęli podchodzić do „naturalnego hormonu na sen” z dużą ostrożnością. Okazało się, że brak recept sprawia, że ludzie stosują bardzo duże dawki w długim okresie, a producenci często wprowadzają pacjentów w błąd w zakresie faktycznych dawek. Pojawiły się też doniesienia, że stosowanie melatoniny u osób starszych zwiększa ryzyko rozwoju demencji i przedwczesnej śmierci.
Przysłowiowym kubłem zimnej wody stało się natomiast badanie przeprowadzone przez amerykańską CDC w zakresie stosowania melatoniny dla dzieci. Otóż w latach 2012-2021 zastosowanie suplementu wśród pacjentów pediatrycznych wzrosło o 530%, a wraz z nim pojawiły się coraz częstsze doniesienia o poważnych skutkach ubocznych, a nawet zatruciach wymagających hospitalizacji. Melatonina u dzieci może również zwiększać nasilenie nocnych koszmarów oraz nocnego moczenia się.
W rezultacie Amerykańska Akademia Pediatrów nie zaleca rutynowego stosowania melatoniny dla dzieci. Brakuje wciąż długofalowych badań nad potencjalnymi skutkami ubocznymi, a regularna suplementacja stwarza potencjalne, niepoznane jeszcze do końca zagrożenia.
Żelki na sen – nie takie niewinne
Dostępne w aptekach żelki z melatoniną wykorzystują podwójną marketingową pułapkę – rodzicom obiecują spokojne noce, dzieciom radość żucia słodkich żelek. Problem polega na tym, że preparaty z melatoniną nie powinny być traktowane jako niewinne, naturalne słodycze, gdyż w rzeczywistości oddziałują na gospodarkę hormonalną. Ryzyko przedawkowania lub zbyt długiego przyjmowania jest znaczące, a melatonina może niekorzystnie wpływać na system nerwowy, krążeniowy oraz pokarmowy.
Kiedy dopuszczalne jest stosowanie żelków z melatoniną u dzieci? Mimo wszystkich zastrzeżeń nie da się ukryć, że melatonina jest lekiem skutecznym i jak dotąd uznawanym za relatywnie bezpieczny, o ile przyjmowana jest w krótkich okresach.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) jak dotąd nie zaakceptowała melatoniny do leczenia dzieci i nastolatków. Panuje ogólny konsensus, że nie powinna być ona podawana maluchom do lat 5. W tej grupie wiekowej lekarze zalecają radzenie sobie z problemami ze snem bez wspomagania farmakologicznego.
U dzieci w wieku powyżej 5 lat melatonina bywa zalecana przez lekarzy w przypadku:
- Problemów z uśnięciem wynikających z jet-lag;
- Stwierdzonego ADHD lub spektrum autyzmu, ale tylko w trudniejszych, ograniczonych czasowo okresach;
- Zaburzeń rytmu dobowego.
Warto pamiętać, że dzieci w wieku 5 lat mogą przyjmować 1-2 mg melatoniny, a dzieci w wieku 1-3 mg. Każdą dawkę warto jednak skonsultować z pediatrą, a zaczynać należy od najniższej możliwej.
Jak poznać, że dziecko się wysypia? https://niebieskiepudelko.pl/sen-dziecka/
Co robić, gdy dziecko nie śpi w nocy?
Żelki z melatoniną dla dzieci nie rozwiązują przyczyn bezsenności. Tymczasem u maluchów ważne jest właśnie kształtowanie dobrych nawyków i uczenie dzieci spać, raczej niż ich sztuczne usypianie. Jeśli Wasze dziecko nie śpi w nocy, warto w pierwszej kolejności upewnić się, że:
- chodzi spać o regularnej porze;
- nie ma zbyt długich drzemek w przeciągu dnia (zwłaszcza po południu);
- ma zapewnioną codzienną intensywną dawkę aktywności fizycznej, idealnie na świeżym powietrzu;
- ma chłodną, ciemną i cichą sypialnię;
- nie ogląda bezpośrednio przed spaniem ekranu telefonu, telewizora czy tabletu.
Pomocą w zasypianiu i przesypianiu całej nocy, zwłaszcza w okresach w okresach stresu, dużych zmian czy podróży mogą być również uspakajające wieczorne rytuały, ograniczenie sztucznego światła 1-2 godziny przed spaniem, relaksująca muzyka lub biały szum, a także wieczorne spacery. Dzieciom od 1 roku życia można również przed spaniem podawać uspokajającą herbatkę z rumianku, która w przeciwieństwie do melatoniny jest naprawdę naturalna i bezpieczna.
Pamiętaj: Badania wskazują, że w 50% przypadków bezsenności u dzieci poprawa nawyków sypialnianych przynosi oczekiwane rezultaty i pozwala rozwiązać problem!
Bibliografia:
Boston Children’s Hospital; https://answers.childrenshospital.org/melatonin-for-children/
CDC, https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/71/wr/mm7122a1.htm#contribAff;
Harvard Health Publishing, https://www.health.harvard.edu/blog/new-advice-on-melatonin-use-in-children-202210062832
Mayo Clinic, https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/melatonin-use-in-children
Children’s Hospital Colorado, https://www.childrenscolorado.org/just-ask-childrens/articles/melatonin/
Tagi: bezsenność, melatonina, sen
Dodaj komentarz