Sen jest ważnym elementem życia każdego człowieka, ale u dzieci i nastolatków jego rola jest kluczowa. Naukowcy alarmują tymczasem, że współczesne maluchy nie wysypiają się i mogą zapłacić za to ogromną cenę.
Niestety, współczesny styl życia nie sprzyja optymalnemu wypoczynkowi najmłodszych. W większości domów do późna palą się światła, gra telewizja lub muzyka. Z drugiej strony, pobudki bywają wczesne, aby zdążyć do pracy, żłobka, przedszkola. Nawet w weekendy, gdy czasu jest więcej, nie respektujemy regularnych drzemek dziecka, tylko dostosowujemy jego reżim do własnych rozrywek. Maluch usypia więc gdy już po prostu nie może utrzymać otwartych oczu.
Czasami niedobór snu bywa jednak rezultatem problemów zdrowotnych takich jak bezdech nocny, choroba refluksowa, okresowe ruchy kończyn czy zaburzenia hormonalne. Przyczyną bezsenności może być również stres, przeżyte traumy, duże zmiany życiowe lub po prostu bardzo aktywny umysł.
Jak niedostatek snu wpływa na dzieci?
Przeprowadzone w 2022 r. przez naukowców z Maryland w USA badania dowiodły, że nawet niewielki niedobór nocnego wypoczynku miewa katastrofalne skutki w kontekście mentalnego zdrowia i zachowania. Wśród badanych dzieci w wieku 9-10 lat grupa, która spała mniej niż zalecane 9 godzin okazała się borykać się z impulsywnością, wysokim poziomem stresu, depresją, zaburzeniami lękowymi, agresją oraz trudnościami ze skupieniem uwagi. W rezultacie gorzej szło im rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, zapamiętywanie i uczenie się.
Niestety, konsekwencji niewyspania się u dzieci jest znacznie więcej i obejmują one również strefę psychiczną. Pociecha może na przykład częściej chorować z powodu obniżonej odporności, mieć skłonność do nadwagi lub otyłości i cierpieć na koszmary nocne. W dłuższym okresie czasu obserwuje się również podwyższenie ciśnienia tętniczego, nieregularne tętno, choroby serca oraz cukrzycę. Naukowcy z Nowego Jorku udowodnili nawet związek między brakiem snu u młodzieży a skłonnością do samobójstw!
Po czym poznać, że dziecko jest niewyspane?
Jedna czy dwie zarwane noce nie są zwykle problemem. Maluch będzie niewyspany, może ziewać i pocierać oczka, ale sytuacja szybko wróci do normy. W przypadku długoterminowego deficytu snu obserwować można jednak u pociech charakterystyczne zmiany w zachowaniu, a nawet osobowości. Obejmują one m.in.:
- Problemy ze skupieniem uwagi, hiperaktywność (zwłaszcza u młodszych dzieci);
- Zapominalstwo, nieodrabianie lekcji;
- Zmienność nastrojów ze skłonnością do nachmurzenia, kapryśności i apatii;
- Niski poziom energii i brak aktywności w relacjach rówieśniczych;
- Częste pokładanie się na podłodze, łóżku czy kanapie;
- Zasypianie podczas krótkich jazd autem lub siedzenia przy stole;
- Popołudniowe drzemanie powyżej 5 roku życia;
- Wzmożona ochota na cukier i napoje z kofeiną;
- Trudności ze wstaniem z łóżka o poranku;
- Zaburzenia widzenia;
- Problemy z zasypianiem, częste wybudzanie, zwłaszcza w połączeniu z powyższymi objawami.
W przypadku podejrzeń o niewysypianie się warto przez kilka tygodni prowadzić notatki dotyczące czasu przespanego w ciągu doby. Jeśli średnia dzienna jest poniżej oficjalnych zaleceń, diagnoza deficytu sennego jest wielce prawdopodobna.
Jak zadbać o prawidłową długość snu malucha?
Dla każdego wieku istnieją ogólne wytyczne dotyczące zalecanego całkowitego czasu snu w ciągu doby:
- Niemowlęta od 4 do 12 miesiąca życia: 12-16 godzin
- Dzieci od 1 do 2 lat: 11-14 godzin
- Dzieci od 3 do 5 lat: 10-13 godzin
- Dzieci 6-12 lat: 9-12 godzin
- Nastolatki 13-18 lat: 8-10 godzin
Powyższe zalecenia mają one oczywiście charakter orientacyjny, bowiem każde dziecko jest inne i może mieć nieco inne potrzeby. Bardziej miarodajna jest obserwacja pociechy pod kątem ewentualnych symptomów niewyspania się (patrz wyżej).
Jeśli wygląda na to, że Twojemu dziecku faktycznie brakuje snu, spróbuj jak najszybciej wprowadzić zmiany w stylu życia. Powinny one mieć charakter trwały i konsekwentny. Pierwsze dwa tygodnie mogą być oczywiście trudne, ale z czasem maluch się przyzwyczai i z ochotą zaakceptuje nową rutynę.
Co robić?
- Rozmawiaj z dzieckiem o tym, jak ważny jest dobry sen. Mów o nim a kategoriach przyjemności i nagrody raczej niż obowiązku.
- Zaaranżuj sypialnię pociechy tak, aby była cicha, przytulna, odpowiednio chłodna i ciemna. Maluch powinien czuć się w niej komfortowo.
- Ustal stałą porę kładzenia się spać – dla starszych dzieci możesz w weekend posunąć ją o 30-60 minut, ale nie dopuszczaj do częstych odstępstw od zasady.
- Analogicznie możesz posunąć pobudki w soboty i niedziele. Przesadnie długie wysypianie się, choć redukuje chwilowo deficyt, niestety nie sprzyja zdrowym nawykom.
- Wprowadź zakaz korzystania z telefonu, komputera czy telewizora bezpośrednio przed snem.
- Jeśli z jakiegoś powodu rutyna drzemek i kładzenia się spać zostanie zaburzona, postaraj się powrócić do niej jak najszybciej.
Jeśli mimo wysiłków dziecko ma nieustanne problemy ze snem, a w dzień wydaje się niewyspane, należy skontaktować się z lekarzem. Czasami przyczyny niewyspania się są głębsze i wymagają profesjonalnej terapii.
Bibliografia:
https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/children-s-sleep-linked-brain-development
https://www.healthline.com/health-news/children-lack-of-sleep-health-problems
https://www.aboutkidshealth.ca/article?contentid=645&language=english
https://news.harvard.edu/gazette/story/2017/03/study-flags-later-risks-for-sleep-deprived-kids/
Tagi: sen dziecka, senność
Dodaj komentarz