Jąkanie u dziecka potrafi budzić niepokój, zwłaszcza gdy maluch nagle zaczyna powtarzać sylaby, przeciągać głoski lub robić pauzy w mówieniu. Czy to już zaburzenie mowy, czy naturalny etap rozwoju? Choć jąkanie u dzieci często pojawia się między 3 a 5 rokiem życia, nie zawsze wymaga interwencji. Sprawdź, kiedy warto udać się do logopedy, jak wygląda terapia jąkania i jak wspiera dziecko, które zmaga się z niepłynnością mowy. Pamiętaj, jąkanie się u dzieci we wczesnym dzieciństwie nie musi być powodem do niepokoju.
Czym jest jąkanie? Czy to już zaburzenie mowy?
Rodzic, który zauważa, że jego dziecko zaczyna się jąkać, czuje niepokój. Ale spokojnie, nie zawsze oznacza to duży problem. Przede wszystkim jąkanie to zaburzenie płynności mowy, które objawia się m.in. poprzez:
- powtarzanie sylab, tzw. jąkanie kloniczne,
- przeciąganie głosek, tzw. jąkanie toniczne,
- blokowanie dźwięków,
- mimowolne pauzy w mówieniu.
Chociaż może to brzmieć niepokojąco, nie każde jąkanie u dziecka oznacza trwałe zaburzenie. W wielu przypadkach mamy do czynienia z tzw. jąkaniem rozwojowym, czyli zjawiskiem przejściowym, które pojawia się najczęściej między 3 – 4, ale również 5 rokiem życia i ustępuje samoistnie. Wczesne jąkanie związane z intensywnym rozwojem mowy dziecka, kiedy jego zdolność do formułowania wypowiedzi nie nadąża jeszcze za tym, co chce przekazać. W tym okresie w naturalny sposób mogą występować niepłynności, takie jak powtarzanie sylab, wahanie czy chwilowe blokady. Ważne jest jednak, aby obserwować ich charakter i częstotliwość – jeśli nasilają się, utrzymują przez kilka miesięcy lub towarzyszą im napięcia mięśniowe, tiki czy lęk przed mówieniem, może to świadczyć o zaburzeniu mowy, które wymaga diagnozy logopedycznej.
Dlaczego moje dziecko się jąka? Przyczyny jąkania
Jąkanie może mieć różne podłoże – od naturalnego etapu rozwoju mowy, po bardziej złożone zaburzenie płynności mowy. U najmłodszych dzieci, zwłaszcza między 3 a 4 rokiem życia, jąkanie zwykle ma charakter samoistny i wiąże się z gwałtownym przyrostem słownictwa oraz chęcią wyrażenia skomplikowanych myśli przy jeszcze niedojrzałym aparacie mowy. Oznacza to, że dziecko może powtarzać sylaby lub przeciągać głoski, ponieważ nie nadąża z płynnym wypowiadaniem tego, co chce powiedzieć. Przyczyny jąkania u dzieci:
- genetyczne – jąkanie może być dziedziczne i częściej występuje w rodzinach, w których ktoś miał podobne trudności,
- zaburzenia neurologiczne,
- problemy z koordynacją ruchową aparatu mowy,
- wzmożone napięcie mięśniowe,
- zaburzenia oddechowo-fonacyjne.
Warto pamięć, że każdemu przypadkowi jąkania może towarzyszyć inny zestaw czynników – dlatego ważna jest indywidualna diagnoza.
Zobacz również: jak wspierać rozwój mowy u dwulatka: https://niebieskiepudelko.pl/jak-wspierac-rozwoj-mowy-u-dwulatka/
Jąkanie u dzieci na tle nerwowym
Niektóre przypadki jąkania u dzieci mają charakter emocjonalny i mogą być związane z silnym stresem, napięciem psychicznym lub nagłą zmianą w życiu dziecka. Jąkanie na tle nerwowym może pojawić się po trudnym doświadczeniu, np. w wyniku hospitalizacji, przeprowadzki, rozwodu rodziców, a nawet narodzin rodzeństwa. Dziecko w sytuacji emocjonalnego przeciążenia nie radzi sobie z napięciem i może zacząć jąkać się mimowolnie – nawet jeśli wcześniej mówiło płynnie. W takich przypadkach jąkanie często nasila się w określonych sytuacjach społecznych, np. podczas wystąpień, kontaktów z nieznajomymi czy w obecności autorytetów. Warto zwrócić uwagę na to, czy dziecko unika mówienia, przerywa zdania, robi pauzy lub ma objawy fizyczne, takie jak tiki, skurcze twarzy czy sztywność mięśni. To może świadczyć o lęku przed mówieniem i wymaga nie tylko wsparcia logopedycznego, ale też zrozumienia ze strony rodziców. W niektórych przypadkach wskazana może być psychoterapia, która pomoże dziecku poradzić sobie z napięciem i odzyskać poczucie bezpieczeństwa w komunikacji.
Zobacz również: nerwica u dzieci: https://niebieskiepudelko.pl/nerwica-u-dzieci/
3-letnie dziecko i jąkanie, czyli gdy maluch dopiero zaczyna mówić
Jąkanie wczesnodziecięce u 3 latków to częsty objaw tzw. jąkania rozwojowego, związanego z intensywnym rozwojem mowy. Dziecko ma w tym czasie wiele do powiedzenia, ale aparat artykulacyjny i płynność jeszcze się kształtują. Możemy zaobserwować u dziecka powtarzanie sylab i przeciąganie głosek, ale nie oznacza to zaburzenia, często ustępuje samoistnie. Ważne jest uważne obserwowanie nasilenia objawów i reagowanie z empatią. W przeciwnym razie może wystąpić jąkanie na tle emocjonalnym, czyli zaburzenie mowy wywołane przez czynniki stresowe. Jeśli nie pozwolimy, aby rozwój dziecka zachodził naturalnie, maluch może mieć trudności komunikacyjne. Warto zatem wspierać i pomagać.
Jak wygląda terapia jąkania – wsparcie logopedyczne w rozwoju mowy
Jeśli Twoje dziecko się jąka i podejrzewasz, że ma to związek z opóźnionym rozwojem mowy, należy udać się do specjalisty. Pierwszym krokiem jest konsultacja z logopedą, który ocenia płynność mowy dziecka, nasilenie objawów oraz możliwe czynniki towarzyszące – emocjonalne, neurologiczne czy artykulacyjne. W przypadku młodszych dzieci, u których występuje jąkanie rozwojowe, często wystarczające okazuje się łagodne wsparcie logopedyczne polegające na ćwiczeniach oddechowych, rytmizujących oraz rozwijających płynność mowy w formie zabawy.
Terapia logopedyczna może obejmować również pracę nad napięciem mięśniowym, techniki relaksacyjne, a także ćwiczenia fonetyczne i artykulacyjne. Celem jest poprawa płynności mowy oraz wzmocnienie pewności siebie w wypowiadaniu się. W razie potrzeby do procesu terapii włącza się psychoterapia lub terapia rodziny. Rola rodziców ma znaczenie – zwłaszcza ich postawa, sposób komunikacji i gotowość do wspierania dziecka, wpływają na skuteczność terapii.
Jąkanie u dzieci – wskazówki dla rodziców
Gdy dziecko się jąka w trakcie wypowiedzi, wielu rodziców reaguje napięciem na wady wymowy, chcąc jak najszybciej “pomóc”. Tymczasem najgorsze, co można zrobić, to zwracać dziecku uwagę na każdy błąd czy niepłynność. Takie podejście może utrwalać lęk przed mówieniem i pogłębiać problem. Choć jąkanie u dzieci w wieku 3-5 lat, a czasem nawet do 7 roku życia często ma charakter rozwojowy, warto pamiętać, że niektóre objawy jąkania mogą wymagać profesjonalnego wsparcia, zwłaszcza jeśli utrudniają komunikację w codziennych sytuacjach. Zadaniem członka rodziny jest wspieranie, a nie stresowanie. Nie pytaj „czemu się zająknąłeś?”, nie kończ za dziecko zdań, nie poprawiaj na siłę wymowy – to tylko zwiększa napięcie. Znacznie skuteczniejsze jest mówienie wolniej, z prostymi zdaniami i spokojną intonacją.
Bibliografia:
Woźniak, W. (2008). Standard postępowania logopedycznego w przypadku jąkania. Logopedia, 37, 217–226. Polskie Towarzystwo Logopedyczne,
Pakura, M., Szymczakowska, J., & Węsierska, K. (2022). Czas na zmianę podejścia do jąkania. Przegląd najnowszych teorii i praktyk terapeutycznych. Profilaktyka i Promocja Zdrowia, 4(2), 66–75. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
Naukawpolsce.pl: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C89873%2Cbadanie-dokanczanie-slow-jakajacego-sie-dziecka-nie-jest-pomocne.html
Tagi: ćwiczenia logopedyczne, jąkanie, zaburzenia mowy
Dodaj komentarz