Ospa kojarzy się wszystkim z uporczywą wysypką. Pierwsze symptomy tej powszechnej choroby dziecięcej są jednak zwykle całkiem inne. Naucz się je rozpoznawać.
Przypomnijmy, że ospa wietrzna jest infekcją wywoływaną przez wirusa Varicella-Zoster (VZV). Nie jest to ten sam wirus, który trapił ludzkość przed wiekami w postaci czarnej ospy. Mimo zbieżności nazw obie choroby są całkiem inne, a jedyne podobieństwo polega na pęcherzykowatym charakterze wysypki. Ospa prawdziwa nie stanowi obecnie zagrożenia – według Światowej Organizacji Zdrowia choroba została całkowicie wypleniona w 1979 r.
Jak przebiega ospa? Początki choroby
Ospę wietrzną zaliczamy w poczet klasycznych infekcji wieku dziecięcego, obok różyczki, odry czy świnki – choroby szczególnie groźnej dla chłopców. Podczas gdy te ostatnie zostały już zasadniczo ograniczone w wyniku obowiązkowych szczepień, ospa nadal jest dość powszechna. W przedszkolach i szkołach obserwuje się okresowe „epidemie”, a część rodziców świadomie eksponuje swoje dzieci na kontakt z wirusem, aby zapobiec komplikacjom w późniejszym wieku.
Jak wyglądają klasyczne symptomy ospy? Początki są dość niespecyficzne i pojawiają się 10-21 dni (zwykle dwa tygodnie) po kontakcie z zarażonym. Pierwsze dwa dni dziecko rozwija zwykle gorączkę, jest zmęczone, nie ma apetytu i może narzekać na bóle głowy. Na tym etapie trudno powiedzieć, czy jest to faktycznie ospa, czy nie, gdyż wiele infekcji rozpoczyna się w podobny sposób.
Dalszy przebieg ospy
Z reguły na trzeci dzień pojawia się wysypka, która trwa 5-10 dni. Na tym etapie gorączka często zanika, ale dziecko może mieć katar i/lub kaszel. Wysypka sama w sobie przebiega w trzech fazach. Najpierw na skórze dziecka pojawiają się wypukłe, czerwone grudki typowe dla ospy. Początki bywają skromne i ograniczają się do wybranej części ciała, ale w przeciągu dwóch dni wysypka zajmuje zwykle całe ciało. Niestety, może pojawiać się również na błonach śluzowych, a nawet oczach.
W drugiej fazie z grudek rozwijają się pęcherzyki wypełnione płynem, które już po jednym dniu mogą pękać. Bywa, że podczas gdy jedne zmiany już uwalniają płyn, inne dopiero się pojawiają. W trzeciej fazie na pękniętych pęcherzykach pojawia się łuska lub strupek, które powoli goją się w przeciągu kilku dni. Ten rodzaj wysypki jest bardzo łatwy do rozpoznania.
Możliwe powikłania
Ogromna większość zdrowych dzieci przechodzi ospę bez żadnych konsekwencji. Największym problemem bywają rozdrapane krostki, które mogą pozostawiać po sobie trwałe ślady. Dlatego tak ważne jest, aby aktywnie łagodzić świąd za pomocą zaleconych przez lekarza maści lub kąpieli. Na domiar złego rozdrapana wysypka może ulec zakażeniu bakteriami, które wymagać będzie leczenia antybiotykami. Znakiem rozpoznawczym jest zaczerwienienie i zwiększenie temperatury skóry.
Dzieci z osłabionym systemem odpornościowym oraz dorośli, którzy zarażą się ospą, są niestety narażeni na poważniejsze powikłania. Należą do nich przede wszystkim zapalenie płuc, zapalenie mózgu oraz zaburzenia krwawienia. Rzadko rozwija się również posocznica.
Uwaga: Ospa jest bardzo niebezpieczną infekcją dla kobiet w ciąży. Przyszła mama podlega podwyższonemu ryzyku rozwoju zapalenia płuc. Jeśli infekcja ma miejsce między 8 a 20 tygodniem ciąży, płód jest natomiast zagrożony poważnymi wadami wrodzonymi. Niebezpieczna jest również ospa uaktywniona na kilka dni przed porodem lub w jego trakcie – dziecko może urodzić się wówczas z zagrażającą życiu infekcją.
Jak można zarazić się ospą?
Ospa jest wysoce zaraźliwa. Jeśli ma ją jeden człowiek, aż 90% ludzi w jego otoczeniu, którzy nie są uodpornieni, również się zarazi. Wirus przekazywany jest poprzez bliski kontakt, bądź drogą kropelkową, bądź poprzez styczność z płynem uwalniającym się z pękniętych pęcherzyków. Okres zakaźności rozpoczyna się na 2 dni przed pojawieniem się wysypki i kończy się dopiero z zastrupieniem zmian.
Odporność na ospę – skąd się bierze?
Istnieją dwa sposoby uodpornienia się na ospę. Pierwszy to przejście infekcji. Immunoglobuliny G, które rozwiną się podczas styczności z wirusem, będą chronić człowieka do końca życia. Przypadki powtórnego zachorowania na ospę się zdarzają, ale są bardzo rzadkie. Wirus pozostaje jednak niestety uśpiony w tkankach nerwowych i w późniejszym wieku (zwykle powyżej 50 lat) może się aktywować w postaci półpaśca.
Drugi sposób, aby nabrać odporności na ospę to szczepionka. W Polsce jest ona dobrowolna i wymaga opłaty, ale wielu lekarzy zgadza się, że lepiej jest bronić dzieci przed rozwojem infekcji. Ospa oznacza bowiem zwykle nawet dwa tygodnie absencji w szkole czy przedszkolu. Pojawienia się komplikacji też nie można z góry wykluczyć. Zdecydowanie warto jest szczepić dzieci w wieku nastoletnim, które ospy nie przechodziły. W późniejszym wieku choroba ma z reguły znacznie cięższy przebieg i może wymagać hospitalizacji.
Przyjęcie dwóch dawek szczepionki przeciw ospie w większości przypadków całkowicie chroni przed zachorowaniem. Jeśli objawy się pojawią, są zwykle bardzo łagodne i krótkotrwałe.
Bibliografia:
https://www.cdc.gov/chickenpox/index.html
https://emedicine.medscape.com/article/1131785-overview
https://www.childrenshospital.org/conditions/chickenpox
Tagi: choroby dzieci, ospa wietrzna
Dodaj komentarz