Pozytywna motywacja w wychowaniu dzieci

Co robi większość rodziców, gdy chce wymóc na dziecku określone zachowanie? Straszy karami i konsekwencjami. Naukowcy są jednak zdania, że nie tedy droga!

Pewne schematy wychowania przekazujemy sobie w rodzinach z pokolenia na pokolenie. Od powiedzonek typu „choć ze mną, bo inaczej porwą cię duchy” po „przestań, bo nie dostaniesz loda”. Próbujemy wcielić dziecku zasady etyczne za pośrednictwem strachu, nieprzyjemności, a, niestety, czasem i bólu fizycznego. Z jednej strony mamy więc groźby i przestrogi, z drugiej kary, wybuchy złości i piętnowanie złych zachowań. Niby to wszystko normalne praktyki, stosowane przez generacje w różnych kulturach. Czy aby na pewno jednak są najlepsze?

Pozytywna motywacja od małego

Badania psychologiczne są dość jednoznaczne – pozytywna motywacja daje lepsze efekty, zarówno przy wychowaniu dzieci, jak i podczas trenowania profesjonalnych sportowców! Łatwo sobie to zresztą wyobrazić na przykładzie jakiegokolwiek wyścigu. Czy biegłbyś szybciej, myśląc o chwale i złotym medalu, czy o wstydzie z powodu przegranej?

Wizja pozytywnych rzeczy, które nas czekają, dodaje skrzydeł i sprawia, że wkładamy serce do danego działania. Bez różnicy, czy jest to ciężki trening, czy sprzątanie swoich zabawek. Co więcej, myśląc o zwycięstwie, pochwale czy wymarzonym osiągnięciu dziecko jest zrelaksowane i dobrze się bawi, co usprawnia proces uczenia się. Jeśli za to dominującą emocją jest strach, wyniki często są gorsze, a porażka niepotrzebnie podkopuje pewność siebie przy dalszych próbach. Maluch wpada łatwo w spiralę obaw i braku wiary w siebie.

Jakie nagrody są najlepsze dla dzieci?

Niestety, wielu rodziców rozumie pozytywną motywację jako pewną formę przekupstwa. Słodyczami, zabawkami czy bajkami wymuszamy określane zachowania, a dziecko niepotrzebnie przyzwyczaja się do myśli, że za każdy „dobry uczynek” musi coś dostać. Prowadzi to do patologii i utrudnia motywowanie w długim okresie. Nawet aktywności, które pierwotnie sprawiały maluchowi radość, np. rozładowywanie zmywarki, tracą na atrakcyjności, gdy zabraknie nagrody.

Tymczasem niewielu rodziców zdaje sobie sprawę, jak ogromne znaczenie dla pociech ma pochwała, duma czy gorący uścisk. Akceptacja w oczach najważniejszego człowieka na świecie naprawdę jest ważniejsza niż największa czekolada. Dodatkowo warto podkreślać inne pozytywne skutki danego osiągnięcia, np. „dzięki tobie, naszej planecie będzie lżej” albo „teraz będziesz umieć sam ubrać się do przedszkola”. Satysfakcja z własnych osiągnięć to jeden z najlepszych bodźców do wysiłku.

Co jeszcze warto wiedzieć o motywowaniu dzieci?

• Wiele pozytywnych zachowań poznawczych rodzi się u dzieci spontanicznie – chcą badać świat, próbować nowych rzeczy, uczyć się nowych procesów. Uważaj, aby własną nadopiekuńczością nie zdławić tej motywacji do rozwoju. Pozwól dziecku na odrobinę brudu, niebezpieczeństwa, samodzielności, itd. aby miało chęć pokonywać coraz to nowe wyzwania.
• Wyzwania, które stoją przed maluszkiem, tak w kwestii fizycznej, jak i emocjonalnej, bywają obezwładniające. Bezwarunkowe wsparcie rodziców połączone z czułością i cierpliwością to najlepsza motywacja do ponawiania wysiłków.
• Porażki zniechęcają jak nic innego, podczas gdy sukcesy dodają skrzydeł. Spróbuj wyznaczać dziecku osiągalne cele, tak, aby dni wypełnione były małymi zwycięstwami raczej niż czekaniem na wielkie osiągnięcie. Zamiast całkowitej rezygnacji ze smoczka jako zadanie postaw więc raczej wytrzymanie bez niego do obiadu czy w czasie spaceru.
• Chwal za proces, nie za wyniki! Jeśli dziecko wygra wyścig, a ty będziesz skupiał się na medalu i zwycięstwie, przyszłym razem drugie lub trzecie miejscem będzie wielkim rozczarowaniem. Jeśli natomiast będziesz chwalić pociechę za piękny styl, wytrwałość, ducha walki, itd., jest większa szansa, że polubi bieganie i zawody w ogóle, niezależnie od wyniku.
• Częścią pozytywnej motywacji jest akceptacja niedoskonałości dziecka. Nie chodzi o to, aby być we wszystkim najlepszym! Nie idzie mu zawiązywanie sznurówek? Nie szkodzi. Jest przecież świetnym budowniczym z klocków i małym pomocnikiem w kuchni. Maluszkowi łatwiej będzie pokonać swoje ograniczenia, jeśli nie będzie o nich nieustannie myśleć i trapić się swoim niepowodzeniem!
• Bądźcie dobrym przykładem! Nie jest przypadkiem, że dzieci już od pierwszego roku życia chętnie naśladują we wszystkim rodziców. Jesteście dla malucha wzorem i natchnieniem. Zamiast więc wbijać mu do głowy zasady zachowania się wobec innych ludzi, zachowujcie się tak, jak wymagacie tego od dziecka. Jeśli nie chcecie w domu ataków złości i płaczu, nauczcie się kontrolować własne emocje. Jeśli zaś, nie chcecie, aby dziecko zbyt łatwo się poddawało, pokażcie mu, jak ciężko pracujecie, aby osiągnąć cel.

Tagi: wychowanie dziecka