W opinii społecznej do dziś pokutuje przekonanie, że pomoc psychologiczna to powód do wstydu. Tymczasem, wczesna interwencja to najlepsza szansa dla wielu dzieci na normalne życie.

Stygmatem obarczona jest cała sfera problemów mentalnych – nikt nie lubi się do nich przyznawać, a wielu rodziców uparcie nie chce zaakceptować faktu, że ich dzieci mogą potrzebować wsparcia. Tak naprawdę jednak każdy z nas na pewnym etapie życia doświadcza trudności, które mogą ograniczać zdolność do funkcjonowania w społeczeństwie, a nawet odbijać się na zdrowiu fizycznym.

U dzieci problemy natury psychologicznej bywają trudne do zrozumienia, a dorośli nie zawsze mają czas i cierpliwość, aby dochodzić do ich sedna. Komentarze typu „czemu nie możesz zachowywać się jak normalne dziecko?” niestety nic nie rozwiązują, a tylko pogłębiają istniejące zaburzenia. Psycholog dziecięcy specjalizuje się tymczasem właśnie w emocjonalnych kłopotach najmłodszych.

Co robi psycholog dziecięcy?

Do psychologa udajemy się w pierwszym rzędzie po ewaluację i diagnozę. Poprzez obiektywną obserwację dziecka może on określić stopień zaawansowania jego rozwoju kognitywnego, komunikacyjnego, intelektualnego czy emocjonalnego. W tym celu stosowane są specjalne testy dostosowane do wieku dziecka. Taka ocena bywa czasami wymagana w celu ustalenia gotowości do podjęcia nauki w szkole czy innych projektach.

Poza tym psycholog spotyka się z dziećmi, które wykazują niepokojące zachowania typu agresja, wycofanie społeczne czy depresja. W tym przypadku próbuje on dotrzeć do sedna problemu i zasugerować terapię. Ta ostatnia może mieć formę spotkań indywidualnych, terapii grupowej (również z elementami sztuki, muzyki lub innych aktywności) czy rodzinnej. Czasami proponuje się również środki farmakologiczne.

Psychologowie zaangażowani są również w projekty uświadamiające i edukacyjne skierowane do szerszych grup. Mają one zazwyczaj charakter prewencyjny i dotyczyć mogą takich kwestii jak szykanowanie czy uzależnienie od urządzeń mobilnych.

Uwaga: W przeciwieństwie do psychoterapeutów psychologowie mają pełniejsze wykształcenie i doświadczenie kliniczne. Mogą oni formułować diagnozy medyczne i przeprowadzać specyficzne badania.

W jakim wieku do psychologa?

Psycholog dziecięcy z definicji opiekuje się dziećmi do ukończonego 18 roku życia. Dolna granica ustalona jest na poziomie… 3 miesięcy! Choć bowiem większość terapii opiera się na komunikacji i przeprowadzana jest wieku przedszkolnym i szkolnym, do psychologa można zabrać nawet niemowlę. Przykładowe wskazania ku temu obejmują np. wyraźną nadwrażliwość na bodźce zmysłowe lub obojętność i brak reakcji na stymulanty.

Uwaga: Im młodsze dziecko, tym bardziej rodzice angażowani są w sesje z psychologiem i terapię.

Kiedy warto udać się z dzieckiem do psychologa?

Nie każdy problem, z jakim boryka się maluch i jego rodzice, wymaga profesjonalnej pomocy. Z wieloma trudnościami możemy samodzielnie poradzić sobie w domu i jest to nawet scenariusz optymalny, który wzmacnia rodzinę i buduje wzajemne zaufanie. Z drugiej strony, istnieją sygnały alarmowe sugerujące, że wsparcie psychologa może przynieść szybsze i realniejsze efekty. To ważne zwłaszcza wówczas, gdy domowe życie toczy się pod presją czasu i stresu bądź niepokojące objawy u malca dynamicznie się pogłębiają.

O konsultacji psychologicznej warto pomyśleć, gdy:

• dziecko przechodzi przez poważną zmianę (np. przeprowadzka, rozwód rodziców, śmierć bliskiej osoby) i wydaje nie radzić sobie z nowymi okolicznościami;
• dziecko wyraźnie odstaje pod względem emocji czy zachowania od rówieśników, a różnice te pogłębiają się w czasie;
• pojawiają się objawy psychosomatyczne typu zaburzenia snu, niechęć do jedzenia, apatia itp.;
• dziecko doświadczyło traumatycznego wydarzenia i jego zachowanie drastycznie się zmieniło;
• zachowania i reakcje pociechy mają wyraźnie destrukcyjny charakter;
• pociecha ma problemy z zawiązywaniem znajomości, utrzymywaniem relacji, odnajdywaniem się w grupie;
• dziecko sparaliżowane jest strachem, który trudno jest pokonać racjonalnymi argumentami;
• stopnie w szkole pogarszają się istotnie w krótkim okresie czasu;
• dziecko nie chce lub nie potrafi komunikować się z rodzicami;
• zaburzenia zachowania u malucha w istotny sposób wpływają na życie rodzinne.

Jak możemy skorzystać z pomocy psychologa dziecięcego?

Przy odrobinie zaufania i współpracy dobry psycholog może naprawdę pomóc rodzinie. Przede wszystkim pomaga on spojrzeć na problemy pociechy w sposób obiektywny, wskazując na ewentualne przyczyny leżące w gestii rodziców, których oni sami nie dostrzegają. W wielu przypadkach jest w stanie uspokoić nas, że nic złego się nie dzieje – każde dziecko przechodzi przez okres buntu czy agresji.

Po diagnozie psycholog zasugeruje możliwości pomocy maluchowi. Czasami będą to spotkania z całą rodziną służące wypracowaniu nowych schematów reakcji i zachowań; czasami lepsze okazują się zajęcia w grupie innych dzieci. Zwierzęta, instrumenty muzyczne, taniec, malowanie, sport – istnieje wiele alternatywnych metod otwierania duszy i umysłu dziecka z poszanowaniem dla jego indywidualności i wrażliwości.

Wreszcie, psycholog może sprawować długotrwałą kontrolę i opiekę nad młodocianymi pacjentami. Cykliczne sesje pomagają radzić sobie z nowymi wyzwaniami i zapobiegają pojawianiu się dramatycznych sytuacji w przyszłości.