23 października 2025 minister zdrowia podpisała projekt rozporządzenia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Nowe standardy mają zapewnić kobietom w ciąży, rodzącym i matkom po porodzie opiekę dopasowaną do aktualnej wiedzy medycznej oraz potrzeb systemu ochrony zdrowia. Celem jest mniej interwencji medycznych, większa rola położnych i szerszy dostęp do znieczuleń. Nowy standard organizacyjny wejdzie w życie po 6 miesiącach od ogłoszenia, co ma umożliwić szpitalom i położnym podstawowej opieki zdrowotnej przygotowanie się do zmian.
Standard opieki okołoporodowej – jak było dotąd?
Standard opieki okołoporodowej wprowadzony rozporządzeniem ministra zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. (obowiązującym od 1 stycznia 2019) gwarantował kobietom w okresie ciąży i połogu jednolite zasady opieki zdrowotnej. Obejmował on świadczenia zdrowotne w zakresie opieki nad kobietą w ciąży, w czasie porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem. Standard organizacyjny opieki okołoporodowej ujednolicił jakość opieki i wprowadził prawo wyboru położnej, lekarza prowadzącego oraz miejsca porodu. Kobieta mogła wybrać opiekę położnej w miejscu zamieszkania, a położna podstawowej opieki zdrowotnej miała obowiązek zapewnić wizyty patronażowe po wypisie ze szpitala.
Nowe standardy opieki okołoporodowej 2026 – dlaczego powstały?
Projekt rozporządzenia ministra zdrowia zmieniającego standard organizacyjny opieki okołoporodowej z 23 października 2025 r. dostosowuje przepisy do aktualnej wiedzy medycznej oraz rekomendacji WHO. Celem jest poprawa jakości opieki zdrowotnej i spraw poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego kobiet w okresie okołoporodowym i ich dzieci. Ministerstwo zdrowia uwzględniło postulaty zespołu do spraw położnictwa i neonatologii, a także wnioski rzecznika praw pacjenta.
Mniej interwencji medycznych – więcej fizjologii i bezpieczeństwa
Nowy standard opieki okołoporodowej podkreśla, że poród fizjologiczny powinien przebiegać z minimalną liczbą interwencji medycznych. Podmioty lecznicze mają ograniczać zbędne procedury, takie jak amniotomia, stymulacja porodu, nacięcie krocza czy rutynowy ciągły zapis KTG u kobiet z ciążą niepowikłaną. Standard organizacyjny ma sprzyjać naturalnym mechanizmom porodu i zmniejszać ryzyko powikłań, zapewniając jednocześnie bezpieczeństwo matki i dziecka.
Opieka nad kobietą w okresie ciąży – nowe obowiązki diagnostyczne
Nowy standard organizacyjny wprowadza rozszerzony katalog obowiązkowych badań i działań profilaktycznych. Kobiety w ciąży mają mieć zapewnione: badanie w kierunku HBV do 10. tygodnia ciąży, oznaczenie ferrytyny do 10. tygodnia, test obciążenia glukozą w 24–28 tygodniu, informację o szczepieniach zalecanych (grypa, krztusiec, RSV) oraz USG piersi w razie zmian klinicznych lub obciążenia rodzinnego. Zmiany te mają na celu wcześniejsze wykrywanie chorób i zapewnienie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka.
Edukacja przedporodowa i większa rola położnych
Nowelizacja rozporządzenia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej wprowadza możliwość rozpoczęcia edukacji przedporodowej już po potwierdzeniu ciąży. Podkreślono rolę położnych podstawowej opieki zdrowotnej w przygotowaniu kobiet do porodu i połogu. W zajęciach ma uczestniczyć także ojciec dziecka, co sprzyja budowaniu więzi i wspiera zdrowie psychiczne kobiety. Nowy standard organizacyjny stawia więc na profesjonalną opiekę położnej w miejscu zamieszkania i partnerską relację w rodzinie.
Prawo do łagodzenia bólu porodowego – większy dostęp do znieczuleń
Rozporządzenie ministra zdrowia z 2025 r. wprowadza obowiązek zapewnienia każdej rodzącej dostępu do co najmniej jednej metody farmakologicznego łagodzenia bólu. Podmiot leczniczy ma publikować na swojej stronie informacje o dostępnych metodach łagodzenia bólu, by kobieta mogła świadomie wybrać miejsce porodu. Ułatwiono także wykonywanie znieczulenia zewnątrzoponowego – teraz może je przeprowadzać lekarz w trakcie specjalizacji, a prowadzić położna anestezjologiczna po wykonaniu znieczulenia przez lekarza. Zwiększenie dostępu do znieczuleń ma być jednym z najważniejszych efektów zmian.
Opieka nad noworodkiem i matką po urodzeniu dziecka
Nowy standard opieki okołoporodowej rozszerza obowiązki położnych w zakresie opieki laktacyjnej. Każda kobieta po porodzie ma prawo do całodobowego wsparcia położnych w zakresie karmienia piersią. Szpital ma obowiązek respektować decyzję matki dotyczącą sposobu karmienia i nie może podawać preparatów mlekozastępczych bez jej zgody, poza przypadkami medycznymi. Rozszerzono dostęp do mleka z banku mleka kobiecego dla dzieci urodzonych przez matki niezdolne do karmienia piersią.
Przeczytaj więcej na temat połogu i przygotowania do niego: https://niebieskiepudelko.pl/wszystko-co-trzeba-wiedziec-o-pologu/
Skóra do skóry, aktywny poród i dziecko w centrum opieki
Rodząca ma prawo do aktywnego porodu, wyboru pozycji i spożywania lekkostrawnych posiłków bez konieczności uzyskiwania zgody osoby sprawującej opiekę. Standard organizacyjny nakazuje co najmniej dwie godziny kontaktu „skóra do skóry”, także po cięciu cesarskim. Wszystkie badania i czynności przy noworodku mają odbywać się w obecności matki, jeśli stan zdrowia na to pozwala. W centrum nowego modelu opieki są matka i noworodek – to opieka mająca na celu zapewnienie ich bezpieczeństwa, komfortu i godności.
Opieka w połogu i wizyty patronażowe
Nowy standard organizacyjny precyzuje zakres opieki nad kobietą w okresie połogu. Położna środowiskowa wykonuje co najmniej cztery wizyty patronażowe – pierwszą w ciągu 48 godzin od wypisu. Sprawdza stan zdrowia kobiety, przebieg laktacji i rozwój noworodka. Położna podstawowej opieki zdrowotnej ma obowiązek informować o zasadach początkowego żywienia niemowląt i prowadzić edukację dotyczącą połogu. To ma na celu zwiększyć jakość opieki zdrowotnej u dzieci urodzonych w Polsce.
Zobacz również artykuł o domach narodzin: https://niebieskiepudelko.pl/dom-narodzin/
Opieka w sytuacjach szczególnych
Nowe zasady opieki przewidują osobne pomieszczenia dla kobiet w sytuacji szczególnej – po poronieniu, po urodzeniu dziecka martwego lub niezdolnego do życia. Minister zdrowia zobowiązał podmioty lecznicze do zapewnienia warunków izolacji od sal, w których przebywają matki z noworodkami. Szpital ma także informować o możliwości uzyskania wsparcia psychologicznego i perinatalnej opieki paliatywnej. To wyraz szacunku i empatii wobec kobiet w sytuacjach szczególnych.
Co dalej – wdrożenie nowych standardów organizacyjnej opieki okołoporodowej
Podmioty lecznicze mają sześć miesięcy na wdrożenie rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 23 października 2025 r. Zmiany obejmują procedury dokumentacyjne, szkolenia personelu, aktualizację informacji o dostępnych metodach łagodzenia bólu i opracowanie zasad edukacji przedporodowej. Projekt ma charakter systemowy i ma poprawić jakość opieki oraz zwiększyć zaufanie kobiet do personelu położniczego.
Bibliografia:
gov.pl, https://www.gov.pl/web/zdrowie/standardy-opieki-okoloporodowej
Serwiszoz.pl: https://serwiszoz.pl/aktualnosci-prawne/nowy-standard-opieki-okoloporodowej-2025-poznaj-planowane-zmiany-9206.html
Tagi: opieka okołoporodowa, poród, prawo, przepisy
Dodaj komentarz