Bardzo dużo pisze się o kryzysie płodności po 38 roku życia kobiety. W rezultacie niektóre panie stają się nieostrożne, wierząc, że nie mają już szans na ciążę. Natura potrafi jednak zaskoczyć.
Według danych GUS w roku 2021 w Polsce blisko 600 kobiet w wieku 45 lat i więcej urodziło dziecko. W niższej kategorii (40-44 lata) było ich prawie 12 tysięcy! Jak widać ciąża, po 40-stce jest więc możliwa i realna, a zadaniem demografów jej częstotliwość w społeczeństwie będzie tylko rosła. Pozytywny test w piątej dekadzie życia nie powinien być więc powodem do paniki.
Jak to się stało?
Późna ciąża może mieć wiele przyczyn. Czasami jest bezskutecznie wyczekiwana przez wiele lat, a gdy opadnie presja i stres pogoni za owulacją, przychodzi sama, właśnie po 40-tce. Częściej jest to jednak ciąża nieplanowana wynikająca z odstawienia antykoncepcji lub nieostrożności w trakcie współżycia. Kobiety myślące o zbliżającej się menopauzie czasem zapominają, że tak długo jak cykl menstruacyjny nie gaśnie, istnieje realna szansa na zapłodnienie.
Dodajmy, że zmiany hormonalne w okresie perimenopauzy, choć zazwyczaj oznaczają kryzys płodności, mogą zaskoczyć np. podwójną owulacją czy wyjątkowo krótkim cyklem. Z danych pochodzących z Wielkiej Brytanii, gdzie aborcja jest legalna, wynika, że na przerwanie ciąży szczególnie chętnie decydują się właśnie starsze kobiety, które są już matkami, a kolejne poczęcie w ich przypadku było nieplanowane.
Jakie masz szanse zajść w ciążę po 40-tce?
Niestety, powyższe fakty nie powinny dawać fałszywego obrazu rzeczywistości – planowanie ciąży po skończeniu 40 roku życia obarczone jest dużym ryzykiem fiaska. Szacuje się, że w każdym cyklu szansa na zapłodnienie nie przekracza już 5%. Dla porównania kobiety w wieku 20-30 lat w każdym miesiącu niechronionego współżycia seksualnego mają aż 25% szansę na poczęcie.
Stąd panie planujące późne macierzyństwo powinny możliwie wcześnie skonsultować się z lekarzem specjalizującym się w leczeniu niepłodności, aby zdiagnozować potencjalne problemy i wdrożyć zawczasu ewentualne wsparcie. Po 45 roku życia całkowicie naturalne zajście ciążę dla większości kobiet jest bowiem nierealne.
Ciąża w wieku 45 lat a zagrożenie wadami wrodzonymi
Choć zajście w ciążę w połowie piątej dekady życia może wydawać się błogosławieństwem z niebios, w rzeczywistości obarczone jest poważnym niebezpieczeństwem. W świetle współczesnej medycyny taka ciąża automatycznie uznawana jest za ciążę wysokiego ryzyka. W szczególności mówi się o istotnym prawdopodobieństwie poronienia, ciążowej choroby trofoblastycznej oraz chromosomalnych aberracji u płodu.
Jajeczek, które pozostały w jajnikach kobiety do wieku 45 lat, nie tylko jest wyraźnie mniej (ok. 3% oryginalnego zasobu z życia płodowego), ale ich genetyczna jakość jest znacznie niższa. W efekcie w czasie podziału komórkowego rośnie ryzyko błędów, które mogą w mniejszy lub większy sposób wpłynąć na zdrowie i sprawność dziecka. Dodając do tego fakt, że partner 45-latki zazwyczaj też nie jest młody, a i jego materiał genetyczny jest „osłabiony”, ryzyko wad wrodzonych jest niestety dość wysokie.
Z szeroko zakrojonych badań wynika, że przy wieku matki powyżej 40 lat wyraźnie rośnie zagrożenie poważnymi wadami serca, atrezją przełyku, spodziectwem oraz przedwczesnym skostnieniem szwów czaszkowych. Jedna na 30 ciąż w wieku 45 lat wiąże się również z wystąpieniem trisomii 21 chromosomu, czyli mutacji genetyczne wywołującej zespół Downa. Trzy razy częstsze niż u młodszych kobiet są również zaburzenia rozwoju łożyska. Z badań opublikowanych w 2019 r. wynika również, że w przypadku ojca w wieku 45 lat lub więcej ciąża znacznie częściej kończy się przedwcześnie, dziecko ma zbyt niską wagę urodzeniową lub niską ocenę w skali Apgar.
Jak dbać o późną ciążę?
Możliwości wpływu na ryzyko wad wrodzonych są niestety ograniczone. Starsze mamy powinny oczywiście stosować się do ogólnych zaleceń dotyczących przyjmowania kwasu foliowego przez cały pierwszy trymestr oraz unikania toksycznych związków, promieniowania, wysokich temperatur i niebezpiecznych leków oraz używek.
Ciąża w wieku 45-lat wiąże się jednak również z innymi wyzwaniami, które można starać się kontrolować. I tak ciężarne czterdziestolatki znacznie częściej doświadczają wysokiego ciśnienia oraz cukrzycy, które mogą z kolei zwiększać ryzyko poronienia czy przedwczesnego porodu. W szczególności ważna jest więc zdrowa, zrównoważona dieta, która zapobiegnie niedoborom, ale jednocześnie pozwoli utrzymać wagę ciała w racjonalnych ryzach. Jadłospis naprawdę warto skonsultować z dietetykiem – zwłaszcza cukier i sól mogą znaleźć się na cenzurowanym.
Starszy organizm może też trudniej radzić sobie z wyzwaniami fizycznymi ciąży. Zazwyczaj obserwuje się więcej zmęczenia i bólów niż u młodszych kobiet. Dużo snu, relaks i ograniczanie stresu są dla przyszłych mam po 40-tce bardzo istotne. Wielu lekarzy sugeruje więc zwolnienie z pracy w ramach ciąży wysokiego ryzyka. Co nie oznacza, że powinno się unikać jakiegokolwiek wysiłku czy ruchu – wręcz przeciwnie. Umiarkowana aktywność w postaci spacerów, jogi prenatalnej czy pływania jest starszym ciężarnym bardzo zalecana.
Badania prenatalne w późnej ciąży
Ze względu na wyraźnie podwyższone ryzyko wad wrodzonych, badania prenatalne są zdecydowanie zalecane dla wszystkich ciężarnych po 40-tce. Podstawą jest USG genetyczne z testem podwójnym PAPP-A lub potrójnym oraz echokardiografia płodu. Bardzo często zalecane są jednak również inwazyjne badania takie jak amniopunkcja (czyli odbiór wody płodowej) czy biopsja kosmówki bądź nieinwazyjny test genetyczny NIFTY. Przy wyraźnych wskazaniach przeprowadza się również fetoskopię lub kordocentezę. Nowinką w świecie badań prenatalnych są również nieinwazyjne i bardzo szybkie testy VERACITY oraz VERAgene, które pozwalają zawczasu wykryć aneuploidię oraz mutacje punktowe.
Warto podkreślić, że ciąża w wieku 45 lat, choć obarczona ewidentnym ryzykiem, może przebiegać zdrowo i bezpiecznie, ale w każdych okolicznościach wymaga ścisłej kontroli lekarskiej .
Bibliografia:
Rocznik Demograficzny GUS, Warszawa 2022
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/45103
https://www.whattoexpect.com/pregnancy/your-health/pregnant-at-45/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4532312/
Tagi: ciąża, wiek matki
Dodaj komentarz