Preeklampsja, czyli stan przedrzucawkowy w ciąży, to jedno z najpoważniejszych powikłań, jakie może wystąpić u kobiet oczekujących dziecka. Zazwyczaj pojawia się po 20 tygodniu ciąży i wiąże się z nadciśnieniem oraz białkomoczem, ale jej objawy bywają znacznie szersze. Nieleczona może zagrażać zarówno zdrowiu matki, jak i prawidłowemu rozwojowi płodu. Sprawdź, jakie są czynniki ryzyka preeklampsji i dlaczego tak ważne jest wczesne rozpoznanie tego stanu.
Czym jest preeklampsja w ciąży?
Preeklampsja, znana również jako stan przedrzucawkowy w ciąży, to poważne zaburzenie, które może rozwinąć się u kobiet w drugiej połowie ciąży, zwykle po 20 tygodniu ciąży. Charakteryzuje się nadciśnieniem tętniczym (ciśnienie skurczowe powyżej 140 mmHg lub rozkurczowe powyżej 90 mmHg) oraz obecnością białkomoczu, czyli nadmiaru białka w moczu. Choć objawy mogą być początkowo subtelne, stan ten może prowadzić do niebezpiecznych powikłań, takich jak rzucawka, przedwczesny poród, a nawet zagrożenie życia matki i dziecka.
Preeklampsja może występować zarówno w postaci łagodnej, jak i jako ciężki stan przedrzucawkowy, który wiąże się z zaburzeniami czynności nerek, wątroby, spadkiem liczby płytek krwi czy opóźnieniem wzrostu płodu. Wczesne wykrycie stanu przedrzucawkowego jest niezwykle ważne dla bezpieczeństwa matki i rozwijającego się płodu, dlatego niezbędne są regularne badania prenatalne, mierzenie ciśnienia w ciąży oraz kontrola ogólnego stanu zdrowia kobiety i płodu.
Szacuje się, że preeklampsja występuje u 5–8% kobiet w ciąży w ciągu całego okresu oczekiwania na dziecko. Z tego względu pozostaje jedną z głównych przyczyn powikłań położniczych i nadal budzi szczególne zainteresowanie lekarzy prowadzących ciążę.
Jakie są czynniki ryzyka preeklampsji?
Choć przyczyny preeklampsji nie są do końca poznane, medycyna potrafi już wskazać czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia tego niebezpiecznego stanu u kobiet w ciąży. Obserwacje kliniczne wykazały, że ryzyko preeklampsji wzrasta zwłaszcza w przypadku obecności chorób przewlekłych oraz określonych cech osobniczych. Zwiększone ryzyko preeklampsji może wystąpić, przy takich czynnikach, jak:
- nadciśnienie przewlekłe lub wcześniejsze problemy z ciśnieniem tętniczym,
- cukrzyca typu 1 lub 2, także cukrzyca ciążowa,
- choroby nerek i zaburzenia funkcji wątroby,
- wystąpienie stanu przedrzucawkowego w poprzedniej ciąży,
- pierwsza ciąża (zwłaszcza u bardzo młodych lub dojrzałych kobiet),
- ciąża mnoga (bliźniacza),
- choroby autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy),
- nadciśnienie w ciąży w rodzinie (u matki lub siostry ciężarnej),
- otyłość i wysokie ciśnienie krwi przed zajściem w ciążę,
- ciąża u kobiet, które stosowały techniki wspomaganego rozrodu (np. in vitro).
Warto dodać, że wczesny rozwój stanu przedrzucawkowego (przed 34. tygodniem ciąży), może mieć cięższy przebieg niż stan przedrzucawkowy o późnym początku. W takich przypadkach ryzyko wystąpienia powikłań dla matki i płodu jest istotnie wyższe. Regularna kontrola, w tym badania w kierunki preeklampsji, pozwalają na zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnych konsekwencji i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Możliwe powikłania po wystąpieniu stanu przedrzucawkowego
Preeklampsja może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia powikłań, zarówno dla matki, jak i płodu. Nieleczony stan przedrzucawkowy może postępować gwałtownie, dlatego jego wczesne rozpoznanie ma ogromne znaczenie. W cięższych przypadkach może dojść do uszkodzenia nerek, wątroby lub zaburzeń krzepnięcia krwi.
Najczęstsze powikłania preeklampsji:
- rzucawka, czyli napad drgawek u ciężarnej bez podłoża neurologicznego,
- przedwczesny poród, konieczny ze względu na zagrożenie życia matki lub dziecka,
- zahamowanie wzrostu płodu i niska masa urodzeniowa,
- oddzielenie łożyska przedwcześnie od ściany macicy (stan bezpośredniego zagrożenia życia),
- zaburzenia czynności nerek, spadek ilości wydalanego moczu (skąpomocz),
- zespół HELLP – ciężkie powikłanie z rozpadem krwinek czerwonych i zaburzeniami pracy wątroby,
- ryzyko wystąpienia w przyszłości chorób układu krążenia u matki.
Warto wiedzieć, że nawet po ustąpieniu objawów, preeklampsja w czasie ciąży może pozostawić ślad w organizmie. W kolejnych latach mama ma zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia, cukrzycy typu 2 i chorób serca. Dlatego zaleca się regularne kontrole także po urodzeniu!
Zobacz również: Test potrójny: https://niebieskiepudelko.pl/test-potrojny/
Diagnostyka i leczenie preeklampsji u kobiet w ciąży
Diagnostyka preeklampsji opiera się przede wszystkim na regularnych pomiarach ciśnienia krwi oraz kontrolowaniu poziomu białka w moczu. Nie jest tajemnicą, że prawidłowy przebieg ciąży u kobiet wymaga systematycznych wizyt u lekarza, ponieważ objawy stanu przedrzucawkowego mogą rozwijać się stopniowo i nie zawsze dają jednoznaczne symptomy. Badania prenatalne obejmujące ocenę parametrów biochemicznych oraz USG powalają nie tylko ocenić wzrost płodu, ale także stan łożyska i krążenia między matką a dzieckiem. Coraz częściej stosuje się również oznaczenie poziomu naczyniowego czynnika wzrostu śródbłonka typu 1, który może pomóc w przewidywaniu preeklampsji w II i III trymestrze ciąży.
U pacjentek z podejrzeniem stanu przedrzucawkowego zwraca się uwagę nie tylko na wysokie ciśnienie tętnicze, ale też na inne objawy kliniczne, takie jak bóle głowy, zaburzenia widzenia, bóle w nadbrzuszu, nudności, czy spadek liczby płytek krwi. W przypadku potwierdzenia diagnozy konieczne jest monitorowanie stanu zdrowia matki i dziecka, a leczenie zależy od zaawansowania ciąży i stopnia nasilenia objawów. W łagodniejszych przypadkach możliwe jest kontynuowanie ciąży pod ścisłą kontrolą lekarzy, natomiast w cięższych – konieczne może być wcześniejsze zakończenie ciąży, aby zapobiec powikłaniom. W takim przypadku główne znaczenie ma ocena, czy poród można bezpiecznie przyspieszyć, np. poprzez wywołanie go lub wykonanie cesarskiego cięcia.
Leczenie preeklampsji polega głównie na farmakologicznym obniżaniu ciśnienia krwi, zmniejszeniu obrzęków i zapobieganiu napadom drgawek (rzucawki) – często stosuje się w tym celu siarczan magnezu. Pacjentka musi znajdować się pod stałą opieką, a w przypadku wystąpienia ciężkiego stanu przedrzucawkowego – często w warunkach szpitalnych. Ostatecznym „leczeniem” preeklampsji jest urodzenie dziecka, ponieważ to właśnie ciążowy charakter choroby sprawia, że objawy zwykle ustępują po rozwiązaniu. Mimo to, nawet po porodzie konieczna jest obserwacja, ponieważ stan może jeszcze się nasilać przez kilka dni.
Sprawdź koniecznie: Mierzymy ciśnienie w ciąży: https://niebieskiepudelko.pl/mierzymy-cisnienie-w-ciazy/
Stan przedrzucawkowy – najczęściej zadawane pytania
Czym grozi rzucawka w ciąży?
Rzucawka to ciężkie powikłanie stanu przedrzucawkowego, które może zagrażać życiu kobiety i noworodka.
Czy ryzyko stanu przedrzucawkowego jest wskazaniem do cesarki?
W niektórych przypadkach tak, ponieważ przedrzucawkowy przebieg ciąży zwiększa ryzyko powikłań podczas porodu naturalnego.
Czy stan przedrzucawkowy jest groźny dla dziecka?
Tak, może wpływać na rozwój płodu i stan matki, a niekiedy prowadzić do przedwczesnego porodu.
Jak długo rozwija się stan przedrzucawkowy?
Może rozwijać się stopniowo przez kilka tygodni lub gwałtownie w ciągu kilku dni, zwłaszcza przy współistniejącym nadciśnieniu ciążowym.
Jak zapobiec preeklampsji? Nie da się całkowicie wykluczyć wystąpienia preeklampsji, ale zdrowy tryb życia, kontrola ciśnienia i regularne badania mogą zmniejszyć ryzyko w kolejnej ciąży.
Bibliografia:
Podyplomie.pl, https://podyplomie.pl/ginekologia/40104,prewencja-stanu-przedrzucawkowego-w-przypadkach-klinicznych
Mp.pl, https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/75579,stan-przedrzucawkowy-i-rzucawka
Nhs.uk, https://www.nhs.uk/conditions/pre-eclampsia/
Tagi: ciśnienie krwi, preeklampsja, stan przedrzucawkowy
Dodaj komentarz