Cytologia jest badaniem rozmazu z szyjki macicy, które wykonuje się w ramach profilaktyki raka szyjki macicy. To jedno z najbardziej powszechnych i najczęściej wykonywanych badań w gabinetach ginekologicznych. Jest bezbolesne, trwa chwilę i daje dokładny obraz stanu tego narządu. Podpowiadamy, kiedy i jak często robić badanie cytologiczne.
Kiedy warto wykonywać cytologię?
„Pierwsze badanie cytologiczne powinno być wykonana około 23 roku życia, jeśli kobieta jeszcze nie współżyje. Jeśli rozpoczęła już życie seksualne, dobrze jest, by niezależnie od wieku wykonywała to badanie przynajmniej raz w roku” – uważa dr Anna Kluz-Kowal, właścicielka gabinetu ginekologicznego w Białymstoku. Ponadto częstotliwość wykonywania cytologii powinna być zwiększona, jeśli jej wyniki są negatywne bądź z jakichś przyczyn zaburzone. Częściej badaniu muszą poddawać się również kobiety, u których występują stany zapalne.
Jak często należy robić badanie cytologiczne?
Cytologię powinny robić przynajmniej raz na 6 miesięcy kobiety, które zaliczają się do grupy zwiększonego ryzyka zachorowalności na raka szyjki macicy, czyli te, u których na przykład w rodzinie nowotwór tego rodzaju już występował. Bardziej narażone są również kobiety zakażone wirusem HIV lub brodawczaka.
Co ciekawe, badanie cytologiczne powinny częściej wykonywać kobiety, które są nałogowymi palaczkami, te, które rozpoczęły wcześnie współżycie, miały dużą liczbę partnerów bądź wielokrotnie rodziły. Do ginekologa w celu badania powinny się wybrać również panie, które zażywały antykoncepcję hormonalną przez dłuższy czas.
Według oficjalnych zaleceń Ministerstwa Zdrowia zdrowe kobiety nie obciążone genetycznym ryzykiem nowotworu szyjki macicy i które nie posiadają historii nieprawidłowych wyników badań, cytologia powinna być wykonywana nie rzadziej niż raz na trzy lata.
Co nam daje wynik cytologii?
Pobrany rozmaz badany jest pod mikroskopem. Dzięki niemu cytolog może z łatwością określić, jaki jest stan nabłonka kanału szyjki macicy. To z kolei pozwala wykryć wszelkie stany zapalne bądź zmiany przedrakowe i rakowe. Badanie cytologiczne pozwala wykryć raka szyjki macicy jeszcze w jego wstępnej fazie, co daje ogromne szanse na całkowite wyleczenie pacjentki.
Niestety, każdego roku aż 4 000 Polek dowiaduje się, że ma tego rodzaju nowotwór, a aż połowa z nich umiera. Zazwyczaj o chorobie dowiadują się zbyt późno, kiedy szanse na wyleczenie są naprawdę nikłe. W grupie największego ryzyka powstania raka szyjki macicy są kobiety, które ukończyły 45 rok życia.
Przeczytaj także o badaniu usg piersi: https://niebieskiepudelko.pl/jak-prawidlowo-zadbac-o-piersi/
Jak przygotować się do badania cytologicznego?
Co do zasady nie obowiązuje żadna specjalna procedura przygotowawcza – w razie potrzeby cytologię można wykonać w każdej chwili, nawet bez wcześniejszego planowania.
Jeśli jednak zależy Ci na precyzyjnym wyniku i masz możliwość zaplanować badanie, pamiętaj o dwóch istotnych kwestiach:
- Umów się na cytologię, tak aby przypadała mniej więcej w połowie cyklu. W czasie miesiączki, jak również na kilka dni przed lub po niej, wyniki bywają mniej wiarygodne.
- Na dzień przed badania warto również powstrzymać się od współżycia seksualnego, zwłaszcza ze stosowaniem środków plemnikobójczych jako formy antykoncepcji.
Rodzaje cytologii
Współczesne gabinety ginekologiczne korzystają z dwóch metod cytologii. Pacjentka zazwyczaj ma prawo wyboru, przy czym kluczowym czynnikiem dla większości kobiet pozostaje cena badania. W przypadku obu metod sposób pobrania materiału jest praktycznie identyczny – lekarz pobiera specjalną szczoteczką wymaz z szyjki macicy. Jest to badanie bezbolesne, wykonywane na fotelu ginekologicznym. Jedyna różnica polega na sposobie utrwalenia pobranego materiału.
Cytologia tradycyjna (zwana również klasyczną) wiąże się z naniesieniem pobranych komórek bezpośrednio na szkiełko laboratoryjne. Zostaną one potem zbadane pod mikroskopem przez histopatologa lub cytologa.
Cytologia płynna (zwana LBC – z ang. Liquid Base Cytology) wykorzystuje specjalny płyn utrwalający, do którego wkłada się pobrany materiał. Technologia ta pozwala precyzyjnie oddzielić komórki nabłonka od śluzu z pochwy i umieścić je na szkiełku jedną warstwą. W rezultacie badanie laboratoryjne jest bardziej czułe. Dodatkowo cytologia płynna umożliwia wykonanie również dalszych badań z tej samej próbki, m.in. pod kątem obecność DNA wirusa HPV lub bakterii chlamydii. Zdaniem wielu ekspertów metoda ta redukuje ryzyko nieprawidłowego zabezpieczenia próbki.
Czy NFZ refunduje cytologię?
Ministerstwo Zdrowia w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy proponuje wszystkim ubezpieczonym kobietom w wieku od 25 do 64 lat bezpłatną cytologię tradycyjną raz na trzy lata. Bezpłatne badanie może być powtórzone po roku, jeśli pacjentka podlega ryzyku onkologicznemu według ustalonych przez MZ kryteriów.
Cytologia płynna wykonywana jest jedynie odpłatnie, a jej cena w zależności od gabinetu waha się w granicach 120-170 zł. Ponad 300 zł zapłacisz, jeśli poza oceną komórek nabłonka badanie identyfikować będzie również obecność DNA wirusa HPV.
Uwaga: Wiele laboratoriów oferuje już wysyłkową cytologię płynną. Pacjentka sama pobiera materiał w domu za pomocą załączonego zestawu i wysyła zabezpieczoną próbkę do badania.
Jak interpretować wyniki cytologii?
Niestety, na wyniki badania będziesz musiała poczekać 2-3 tygodnie. Lekarz przesyła bowiem pobraną próbkę do laboratorium, gdzie wykonuje się jej dokładną analizę.
Wyniki cytologii mogą być interpretowane z wykorzystaniem dwóch różnych skala. Ta starsza, zwana skalą Papanicolau, kwalifikuje próbkę do jednej z pięciu grup:
- grupa I – wynik optymalny, w rozmazie stwierdzono wyłącznie zdrowe komórki nabłonka oraz niewielką ilość leukocytów;
- grupa II – wynik również uznawany za prawidłowy; w rozmazie wykryto wprawdzie większą ilość białych krwinek oraz hiocytów, ale jest to sytuacja typowa dla stanów zapalnych bądź zmian związanych z menopauzą – lekarz może zlecić pacjentce leki na infekcję lub terapię estrogenową w celu odwrócenia zmian zwyrodnieniowych;
- grupa III – wynik pozytywny oznaczający, że w rozmazie wykryto nieprawidłowe komórki dysplastyczne; sytuacja taka może być wynikiem zarażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) bądź zmian przedrakowych – konieczne jest dalsze badanie polegające na pobraniu wycinka;
- grupa IV – w rozmazie stwierdzono obecność komórek nowotworowych ograniczonych jednak wyłącznie do nabłonka szyjki macicy;
- grupa V – liczne komórki nowotworowe o charakterze inwazyjnym; dalsze badanie pozwolą określić rodzaj i stan zaawansowania nowotworu.
Alternatywnie wykorzystuje się nowszy system Bethesda, w którym wyniki cytologii mogą być następujące:
- NILM – wynik prawidłowy, pacjentka jest zdrowa;
- ASC – stwierdzona obecność pojedynczych komórek nabłonka płaskiego świadcząca o stanie zapalnym;
- SIL – zmiany obejmujące większą grupę komórek, które potencjalnie mogą przekształcić się w raka (wynika H-SIL oznacza większe nasilenie zmian);
- AGC – zmiany zaobserwowane w komórkach gruczołowych (wynik AGCN wskazuje na podejrzenie nowotworu);
- nowotwór płaskonabłonkowy (niezłośliwy);
- nowotwór gruczołowy (złośliwy).
Warto podkreślić, że sam tylko wynik cytologii nie jest podstawą do postawienia kompleksowej diagnozy. W przypadku podejrzeń lekarz zleci dodatkowe badania, a zazwyczaj i powtórną cytologię.
Badanie cytologiczne w czasie ciąży
Cytologię przeprowadza się również ciężarnym w ramach standardowych badań ginekologicznych. Nieprawidłowy wynik nie jest rzadkością i nie powinien być powodem do paniki. Lekarz może w takim przypadku zalecić wykonanie kolposkopii, czyli dokładnego, wziernikowego badania dolnego odcinka dróg rodnych. U ciężarnych nie wykonuje się jednak biopsji kanału szyjki macicy.
Najczęstszym zaleceniem jest obserwacja – z leczeniem czeka się do czasu po porodzie. Czasami okazuje się, że powtórne badania po zakończeniu ciąży są już prawidłowe, a podejrzane komórki usunięte zostały z dróg rodnych w czasie porodu. Jeśli zmiany pozostały lub zaostrzyły się, ustala się indywidualny plan leczenia.
Tagi: cytologia, nowotwór, profilaktyka
Dodaj komentarz