Co się dzieje w momencie zapłodnienia?

Staracie się o dziecko? Proces poczęcia jest fascynującym fenomenem, o którym przyszli rodzice powinni wiedzieć więcej.

Podstawową zasadę zapłodnienia polegającą na połączeniu się plemnika i komórki jajowej zna każdy dorosły. O seksie też nie trzeba nikogo edukować. Mimo tych oczywistości w procesie powstawania nowego życia kryje się jednak wiele ciekawostek, niespodzianek i dowodów na geniusz Matki Natury.

Sytuacja wyjściowa, czyli Ona i On

Kobiety na poczęcie przygotowują się tak naprawdę całe życie. Już w wieku niemowlęcym ich jajniki zawierają 1-2 miliona oocytów, czyli podstawowych komórek płciowych. Z czasem ta liczba intensywnie się kurczy, nawet o 10 tysięcy miesięcznie. Gdy dziewczynka dojrzewa, ma już „zaledwie” 300-400 tysięcy oocytów, a więc potencjalnych przyszłych dzieci. Wbrew mitom, na tempo utraty pęcherzyków jajowych nie mają wpływu ani suplementy, ani dieta, ani antykoncepcja hormonalna – jest to proces regulowany genetyką. Liczbę jajeczek poważnie ograniczyć może za to palenie papierosów, a także przebyta chemioterapia i radioterapia.

Chłopcy również rodzą się z daną liczbą gonocytów, czyli prekursorów plemników, która wykształca się jeszcze w okresie życia płodowego. W wieku ok. 12 lat ich jądra pod wpływem działania testosteronu zaczynają wykorzystywać te zasoby, produkując spermę. Pojedynczy ejakulat zawiera nawet 500 milionów plemników! W porównaniu z kobietami, u których zasoby jajeczek ciągle się kurczą, męskie nasienie jest jednak zdolne do zaskakującej regeneracji – w jednym cyklu produkcyjnym, zwanym spermatogenezą, powstaje nawet 8 miliardów mikroskopijnych „ładunków” zawierających DNA przyszłego taty. Około połowa z nich zawiera chromosom Y, co oznacza, że po połączeniu się z jajeczkiem wytworzy płód płci męskiej.

W dorosłym życiu mężczyzny na ilość i jakość plemników w ejakulacie wpływa wiele czynników, które można zmienić. Nasienie jest bardziej liczne i mobilne, jeśli przyszły ojciec nie pali, nie nadużywa alkoholu, regularnie uprawia sporty, ma pod dostatkiem witaminy C i D oraz likopenu, a ponadto unika ciasnych szortów i spodni oraz przegrzewania genitaliów.

Seks, czyli niezwykła podróż plemnika

Co miesiąc w ramach owulacji jeden z jajników kobiety uwalnia dojrzały pęcherzyk Graafa, który pęka i pozwala wydostać się komórce jajowe. Ta ostatnia wędruje powoli w dół jajowodu, czekając na swoje przeznaczenie. Jeśli nie napotka plemnika, umrze, zanim upłyną 24 godziny.

W czasie seksu mechanizm erekcji pozwala mężczyźnie zbliżyć „wylot” członka jak najbliżej celu. Gdy dojdzie do ejakulacji, połączonej z męskim orgazmem, miliony plemników skupione w marnych 2-5 ml spermy wystrzelone zostają w głąb pochwy. Otacza je ochronny żel, osłaniający przed kwaśnym środowiskiem.

Kobieta nie musi osiągnąć orgazmu, aby doszło do zapłodnienia, ale z badań wynika, że może on pomóc. Intensywne skurcze macicy towarzyszące szczytowaniu ułatwiają bowiem plemnikom podróż. Znaczącym ułatwieniem jest również typowe dla okresu owulacji rozrzedzenie śluzu, który normalnie broni dostępu do szyjki macicy. Teraz umożliwia on plemnikom dłuższe przetrwanie w drogach rodnych – generalnie od ejakulacji mają one zdolność do zapłodnienia przez 24-36 godzin.

Rozpoczyna się wielki wyścig, w którym każdy z małych plemników jest zaciekłym rywalem drugiego. Co ciekawe, plemniki zawierające chromosom Y są mniejsze i poruszają się szybciej, więc tworzą peleton. Jeśli jajeczko już czeka, to jeden z nich dotrze pierwszy, a rodzicom przyjdzie cieszyć się na syna. Jeśli jednak stosunek miał miejsce przed owulacją, niecierpliwe plemniki Y zginą wycieńczone, a na podróżujące ok. 30 godzin z jajnika do macicy jajeczko poczeka nasienie z podwójną parą chromosomów XX. Wówczas przyjdzie wam wybierać imię dla dziewczynki!

Owocna fuzja

Do spotkania się jajeczka i plemnika dochodzi w specjalnym odcinku jajowodu zwanym bańką. Sperma na tym etapie musi przejść transformację zwaną fachowo kapacytacją. Umożliwia ona męskim komórkom przeniknięcie przez ścianę komórki jajowej. Cały proces trwa nawet 6 godzin, a o jego powodzeniu decyduje obecność jonów magnezu, wapnia, potasu i cynku.

Mimo że do wnętrza jajeczka będzie próbowało przedrzeć się wiele plemników, tylko jeden zostanie dopuszczony. Z chwilą, gdy wniknie on w głąb, osłonka chroniąca jajeczko zmieni postać, tak, aby nie dopuścić już dalszych konkurentów. Tymczasem główka zwycięskiego plemnika przekształci się w jądro komórkowe, a komórka męska i damska zleją się ze sobą, tworząc zygotę o podwójnym garniturze chromosomów – po jednym od ojca i matki.

Od zapłodnienia do zagnieżdżenia

Mogłoby się wydawać, że po całym tym karkołomnym wyścigu z czasem, sukces jest już gwarantowany. Zygota podlega intensywnym podziałom komórkowym, a nowo powstające komórki z zaskakującym tempem podlegają specjalizacji. Niestety, zapłodnione jajeczko jest jeszcze daleko od domu! Potrzeba będzie kolejnych 6-7 dni, aby blastocysta dotarła do macicy, a samo zagnieżdżenie się w jej śluzówce zajmie jej kolejnych kilka dni. Na tym etapie może dojść do nieprawidłowości, które uniemożliwią rozwój ciąży – zygota zostanie wówczas wydalona, co kobieta odczuje jako spóźnioną i bardziej obfitą miesiączkę.

Na szczęście, jak widać po 9 miliardach ludzi na świecie, Matka Natura radzi sobie całkiem dobrze, a corocznie miliony zapłodnionych jajeczek znajdują bezpieczną przystań w macicy. Gonadotropina kosmówkowa (hCG), czyli hormon, którego obecność wykrywa test ciążowy, powstrzymuje macicę przed złuszczaniem śluzówki, a tym samym chroni zygotę przed wydaleniem. Komórki produkujące hCG z czasem przekształcą się w łożysko, które zapewni płodowi wszystko co potrzebne do zdrowego rozwoju!

 

Tagi: zapłodnienie