Rozwój niemowlaka przebiega na wielu różnych płaszczyznach – fizycznej, kognitywnej emocjonalnej… Tą pierwszą najłatwiej jest obserwować i oceniać, stąd tak dużo mówi się o motoryce małej i dużej u dziecka.
Sprawność fizyczna człowieka zależy od poziomu wykształcenia aparatu ruchowego, a przede wszystkim jego koordynacji. To, że posiadamy dwie ręce i 10 palców nie oznacza bowiem, że wszyscy potrafimy je równie dobrze wykorzystywać. Wspierając rozwój motoryki małej i dużej dziecka, pomagamy mu nie tylko w codziennym funkcjonowaniu, ale także przyszłych aktywnościach – sportowych, manualnych czy edukacyjnych.
Co to jest motoryka duża?
W pierwszej kolejności u dzieci rozwija się motoryka duża odpowiedzialna za ruchy całego ciała. To dzięki nie potrafimy chodzić, biegać, czołgać się, skakać. U niemowląt najpierw rozwijają się mięśnie i kontrola nad nimi w górnej części ciała, a następnie w dolnej.
Jeszcze przed ukończeniem drugiego miesiąca życia maluszek więc uczy się unosić głowę i obracać nią na strony. Leżąc na pleckach, jednocześnie porusza rączkami i nóżkami. Z czasem uczy się podnosić na ramionach z leżenia na brzuchu i przetaczać na plecy. Po szóstym miesiącu życia niemowlę nabywa umiejętność samodzielnego siedzenia, podpierania się w przypadku utraty równowagi, a także czołgania. Po ukończeniu 9 miesiąca przychodzi czas na raczkowanie, podnoszenie się do pozycji stojącej, a w końcu i pierwsze kroki, najpierw ze wsparciem.
Roczne dziecko już wkrótce zacznie chodzić samodzielnie i biegać. Przed ukończeniem drugiego roku życia nauczy się kopać piłkę i schodzić po schodach trzymając się ściany. Trzylatkowi motoryka duża pozwoli już stać na jednej nodze, skakać w przód oraz łapać odpowiednio dużą piłkę. Przed ukończeniem czwartego roku życia jego umiejętności poszerzą się o skakanie na jednej nodze, wspinanie, a nawet pierwsze przewroty do przodu. W rezultacie przy odpowiednim wsparciu zdrowy pięciolatek umie już jeździć na rowerze bez pomocy, skakać przez skakankę, a nawet pływać.
Jak wspierać rozwój motoryki dużej u niemowlaka?
Nie jest istotne, że Twój dziecko rozwija się nieco innym tempem. Wspomniane ramy czasowe mają tylko uśredniony, orientacyjny charakter. Ważne jest jednak, aby motoryka duża maluszka rozwijała się konsekwentnie i harmonijnie. Jak można temu procesowi pomóc?
W przypadku niemowląt najistotniejsze jest:
- Kładzenie dziecka często na brzuszku;
- Otaczanie go zabawkami w taki sposób, aby miał motywację po nie sięgać;
- Wspomaganie dziecka w siedzeniu poprzez podpieranie plecków;
- Zachęcanie do turlania, kopania i rzucania piłki.
U starszych dzieci motorykę dużą wspierają takie aktywności jak:
- Jazda na rowerku biegowym;
- Skakanie na trampolinie;
- Wspinanie się po drabinkach;
- Pokonywanie torów przeszkód;
- Zabawy z piłką i balonami.
Co to jest motoryka mała?
Na drugim końcu spektrum fizyczności znajduje się motoryka mała, czyli precyzyjne ruchy mniejszych mięśni, przede wszystkim palców rąk i nóg, ale także ust i języka. Już między 4 a 7 miesiącem życia niemowlę zaczyna wykorzystywać rączki na zasadzie grabi, próbując podnosić lub chwytać nimi kuszące przedmioty, np. włosy mamy, a następnie wkładać je do buzi. Potem nauczy się przekładać obiekty z rączki do rączki oraz obracać nadgarstek tak, aby się im lepiej przyjrzeć.
Od 8 miesiąca mała dłoń powinna już precyzyjnie chwytać to, co potrzebuje, wykorzystując ścisk między kciukiem a drugim lub trzecim palcem. To etap rozkoszowania się procesem podnoszenia i rzucania, które może być męczące dla rodziców, ale maluchy uczy o relacji przyczyny i skutku. Jednocześnie z każdym tygodniem poprawia się koordynacja oko-ręka, a dziecku jest coraz łatwiej upchnąć poszczególne elementy w sorterze.
Przed ukończeniem drugiego roku życia motoryka mała rozwinie się na tyle, że pozwoli pociesze naśladować złożone ruchy zaobserwowane u dorosłych np. odkręcanie butelek, wciskanie guzików, przewracanie kartek w książce czy trzymanie kredki. To okres, w którym powstają pierwsze dzieła sztuki i budowle maluszka. Trzylatek powinien już potrafić narysować kółko i krzyżyk, formować pierwsze kształty z plasteliny lub innej masy, a ok. czwartych urodzin nawet ciąć papier dziecięcymi nożyczkami.
Jak można wspierać rozwój motoryki małej?
Motoryka mała to jeden z istotniejszych etapów przygotowania dziecka do wieku przedszkolnego i przedszkolnego. Od niej zależy, jak będzie pisało, rysowało i radziło sobie z zadaniami typu zapinanie guzików czy wiązanie sznurówek. W interesie rodziców leży więc stymulacja tego aspektu rozwoju już od wieku niemowlęcego.
Pierwsze „treningi” powinny obejmować:
- Pozostawianie w zasięgu niemowlęcia miękkich, kolorowych zabawek, które aż proszą się o chwycenie;
- Zabawę z pudełkiem, które można otwierać, zamykać, opróżniać i ponownie wypełniać;
- Samodzielne próby karmienia się (BLW) od momentu, gdy dziecko jest w stanie siedzieć bez asysty;
- Zachęcanie do zderzania przedmiotów w celu produkcji dźwięków.
Powyżej jednego roku życia można z dzieckiem:
- Malować z użyciem farb do malowania palcami;
- Rysować kredkami;
- Rozdzierać papier na kawałeczki;
- Bawić się klockami;
- Zachęcać do samodzielnego picia z kubeczka i karmienia się łyżeczką, itp.
Generalnie, im bardziej będziemy wspierać samodzielność maluszka, tym lepiej dla jego motoryki. Dotyczy to m.in. podciągania spodni przy siusianiu, zdejmowania skarpetek, przeglądania książek i gazet, rozpakowywania prezentów czy słodyczy. Wyręczanie dziecka w takich czynnościach działa demotywująco i wcale mu nie pomaga! Nie spuszczaj go więc z oka, wierząc w jego kreatywność, ale daj mu działać, nawet kosztem większego bałaganu!
Bibliografia:
https://www.whattoexpect.com/first-year/milestones/gross-motor-skills-babies-and-toddlers
https://www.understood.org/en/articles/8-gross-motor-skills-activities-for-kids
https://childdevelopment.com.au/resources/child-development-charts/fine-motor-developmental-chart/
https://help-for-early-years-providers.education.gov.uk/physical-development/fine-motor-skills
Tagi: prawidłowy rozwój dziecka
Dodaj komentarz